-रमेश लम्साल
काठमाण्डौ । गोरखा भूकम्पका कारण नराम्ररी समस्यामा फसेको माथिल्लो त्रिशूली ‘थ्री ए’ जलविद्युत् आयोजनालाई पुनः कसरी अगाडि बढाउने भन्नेमा आवश्यक निर्णय हुन नसक्दा थप जटिलता पैदा भएको छ । 

कुल ६० मेगावाट क्षमताको सो आयोजनाको पहुँचमार्ग नेपाली सेनाले निर्माण गरे पनि थप काम कसरी अगाडि बढाउने भन्ने विषयमा प्राधिकरणले अहिलेसम्म कुनै निर्णय गर्न सकेको छैन । 

इन्धन अभाव र नाकाबन्दीका कारण समस्यामा फसेको सो आयोजनाका लागि प्राधिकरण सञ्चालक समितिले निर्णय गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ । तर प्राधिकरणको पछिल्लो पटक बसेको सञ्चालक समितिको बैठकमा भूकम्प र नाकाबन्दीबाट समस्यामा परेका आयोजनालाई कसरी अगाडि बढाउने भन्ने विषयमा ठोस निर्णय भएनन् । 

माथिल्लो त्रिशूली थ्री एको पहुँचमार्गमध्ये पाँच किलोमिटर सडक भूकम्पका कारण नामोनिसान समेत नरहेपछि सरकारले नेपाली सेनालाई आग्रह गरेको थियो । सरकारको पछिल्लो निर्णयअनुसार तत्काल काम सुरु गर्न सकिए आगामी दुई वर्ष्भित्र सम्पन्न गर्न सकिने बताइएको छ । 

सरकारले गल्छी–रसुवागढी सडक निर्माणको जिम्मा नेपाली सेना र सडक विभागलाई दिएको थियो । चिनियाँ ठेकेदार काम गर्न तयार भए पनि सडकको अभावमा बाँधस्थलसम्म पुग्न समस्या थियो । 

भूकम्प र नाकाबन्दीका कारण निर्माणस्थलमा पुग्न नै समस्या भएपछि थप कुन उपायका आधारमा अगाडि बढाउने भन्ने विषयमा निर्णय हुन सकेको छैन । 

आयोजना प्रमुख फणिन्द्रराज जोशीकाअनुसार सञ्चालक समितिले केही विषयमा निर्णय गर्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भएका कारण आयोजना अगाडि बढ्नसकेको छैन । यस्तै क्षति मूल्याङ्कन पनि गर्नुपर्ने अवस्था देखिएको छ । 

व्यवस्थापिका–संसद् कृषि तथा जलस्रोत समितिले दिएको निर्देशन अनुरुप पहुँचमार्ग निर्माण भए पनि थप काम अगाडि बढ्न नसक्दा जटिलता पैदा भएको आयोजनाले जनाएको छ । 

सरकारले गत फागुन ६ गते जारी गरेको ऊर्जा सङ्कटकाल निवारण कार्ययोजनामा भूकम्पबाट क्षति भएका आयोजनालाई शीघ्र अगाडि बढाउने उल्लेख गरेको भए पनि हालसम्म काम सुरु नसक्दा आयोजनाको लागत र समय समेत बढेको छ । 

कुल ६० मेगावाट क्षमताको सो आयोजना चालु आवको अन्त्यसम्म सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको थियो । चीनको आयातनिर्यात बैंकको लगानीमा निर्माण भएको सो आयोजनाको लागत रु आठ अर्ब रहेको छ । 

भूकम्प र नाकाबन्दीका कारण समय र लागत बढेपनि पछिल्लो पटक प्राधिकरणले निर्णय नगर्दा थप जटिलता पैदा भएको छ । इन्जिनियरिङ, प्रोक्रुरमेन्ट र कन्ट्रक्सन ढाँचामा निर्माण भइरहेको सो आयोजना ६५ प्रतिशत भन्दा बढी निर्माण सम्पन्न भएको थियो । 

चिनियाँ ठेकेदार गेजुवाले निर्माण गरिरहेको सो आयोजनाको पुनःनिर्माण थाल्न प्रस्ट निर्णयको जरुरी रहेको बताइन्छ । नुवाकोट र रसुवाको सीमा नजिक निर्माण भइरहेको आयोजनालाई तत्काल अगाडि बढाएर ऊर्जा सङ्कट समाधानमा जोड दिनुपर्ने आवाज उठेको त छ तर निर्णय हुन सकेको छैन । 

आयोजनामा काम सुरु हुननसक्दा निर्माण उपकरण लगायतका सामग्री पनि अलपत्र अवस्थामा रहेको छ । सो आयोजना निर्माण सम्पन्न हुन नसक्दा त्रिशूली थ्री बीको काम पनि अगाडि बढ्न सकेको छैन । 

यस्तै प्राधिकरणले अगाडि बढाएका कुलेखानी तेस्रो र चमेलियाको काममा समेत उल्लेख्य प्रगति हुनसकेको छैन । सरकारले सबै आयोजनालाई तत्काल अगाडि बढाउने भने पनि निर्माणस्थलमा काम सुरु हुन सकेको छैन । 

कुलेखानी तेस्रोको इलेक्ट्रो मेकानिकलको काम अगाडि बढ्न सकेको छैन भने चमेलियाको खुम्चिएको सुरुङको काम रोकिएको हो । चिनियाँ ठेकेदारले सुरुङ खुम्चिएको विषयमा प्रस्ट निर्णय नगर्दासम्म काम सुरु नगर्ने अडान राख्दै आएको बताइन्छ । प्रसारण लाइनको काम सम्पन्न भइसकेको भए पनि खुम्चिएको सुरुङ अगाडि बढाउने विषयमा न त प्राधिकरणले निर्णय गरेको छ न त आयोजनाले कुनै विकल्प नै दिएको छ ।