- अर्जुन तिमिल्सिना

काठमाण्डौ । सेयर बजार होस् वा डेरिभेटिभ, कमोडिटी मार्केट, विदेशी मुद्रा तथा वस्तुको कारोबार गर्ने लगानीकर्ताको सधैँ एउटै जिज्ञासा रहेको हुन्छ। बढ्न थालेपछि अब कति बढ्छ ? अनि घट्न थालेपछि अब कति घट्छ ? यी  प्र्रश्नको जबाफ प्राविधिक विश्लेषमा टेवा तथा अवरोधबाट थाहा पाउन सकिन्छ। 

फिवोनासी विश्लेषण प्राविधिक विश्लेषणमा टेवा तथा अवरोध पत्ता लगाउने एउटा महत्वपूर्ण औजार हो। यसको विकास १३ औँ शताब्दीमा गणितविज्ञ लियोनार्दो फिबानासीले गरेको हुन्। यो औजारको प्रमुख उद्देश्य भनेको बजार एकपटक बढेर घट्दा बढेको मूल्यको कति प्रतिशतसम्मले घट्न सक्छ वा एकपटक घटिसकेपछि बढ्न सुरु गर्दा घटेको मूल्यले कति प्रतिशतसम्म बढ्छ भन्ने हो। यसमा घट्न र बढ्न सक्ने विन्दु पत्ता लगाइसकेपछि खरिद तथा बिक्री विन्दु पनि पत्ता लगाउन सकिन्छ।

यसमा प्रयोग हुने अनुपात २३.६, ३८.२, ५०, ६१.८ र १०० हुन्। आमलगानीकर्ताको सहजताका लागि फिबोनासी रिट्रेसमेन्टका साथै इलिअट वेभलाई पनि सँगै राखेर बजारको वस्तुगत तथा वैज्ञानिक विश्लेषण गर्न खोजिएको छ।

इलिअट वेभ सिद्धान्त

यो सिद्धान्त सन् १९३९ मा राल्फ नेल्सन इलिअटले प्रतिपादन गरेका हुन्। प्राविधिक विश्लेषणमा यो वेभ किन पनि धेरै विश्वासिलो मानिन्छ भने यो वेभ लाखौँ लगानीकर्ताको मनोविज्ञानलाई प्रतिनिधित्व गर्छ। 

खासमा सेयर बजार सेयरको मूल्य लगानीकर्ताको मनोविज्ञानले नै निर्धारण गर्ने हुँदा यो महत्वपूर्ण छ। यो वेभमा ५ वटा वेभ हुन्छन्। इलिअट वेभमा बजार माथि जान ५ वटा फरक–फरक वेभ हुन्छन् भने तल जान ३ वटा फरक–फरक वेभ हुन्छन्। माथि लाग्ने ५ वटा वेभमा पनि ३ वटा चढावका र २ वटा सुधारका देख्न सकिन्छ। यसमा १, ३, ५ चढावका हुन्छन् भने २ र ४ मा करेक्सनका हुन्छन्।

वेभ ५ को करेक्सन वेभ ‘ए’ हो। वेभ ए, बी र सी बजार तल जाने संकेत गर्छ।

फिबोनासी रिट्रेसमेन्टअन्तर्गत आगामी कारोबारहरुमा यदि बजार बढेमा ६१.८ प्रतिशतको प्रतिरोध २५६० हुनेछ, ७८ प्रतिशतको प्रतिरोध २६०४ हुनेछ भने १०० प्रतिशतको प्रतिरोध २६६५ र त्यसपछि पनि बजार बढेमा १६१ प्रतिशतको प्रतिरोध सामना गर्न २८३५ विन्दुमा मात्रै प्रतिरोध गर्नेछ।

आगामी कारोबारमा यदि बजार घटेमा २३.६ को टेवा २५०७, ३८.२ को टेवा २४८८, ५० प्रतिशतको टेवा २४६०, ६१ प्रतिशतको टेवा २४११, ७८ प्रतिशतको टेवा २३६७ र अझै बजार घटेमा १०० प्रतिशतको टेवा बजारले २३२८ को विन्दुमा लिनेछ।  

नोट : नेपालको बजार बिकास तथा विस्तार हुँदै जाँदा आमलगानीकर्तालाई सेयरबजार नै नयाँ भएको अवस्थामा प्राविधिक पाटो झनै नौलो हो। विश्व सेयर बजार तथा डेरिभेटिभ बजारलाई प्रविधिक विन्दुबाट हेर्न थालिएको करिब १३ औँ शताब्दीबाट नै हो। तिनै औजारहरुलाई हामीले निरन्तरतामात्रै दिने कोसिस गरेका हौँ। यो कुनै खरिदबिक्रीका लागि सिफारिस भने होइन।