काठमाण्डौ । अन्तर्राष्ट्रिय मुद्राकोष(आईएमएफ)ले नेपालको वित्तीय प्रणालीमा तनाव सिर्जना हुनसक्ने चिन्ता व्यक्त गरेको छ । 

आईएमएफको कार्यकारी बोर्डले नेपालका लागि चार वर्षे विस्तारित ऋण सुविधा(इसीएफ) अन्तर्गत तेश्रो समीक्षा गर्दै यस्तो चिन्ता व्यक्त गरेको हो । 

आईएमएफले रेमिटान्स र आयातित वस्तुमा परनिर्भरताका कारण हाल सुविधाजनक अवस्थामा रहेको भनिएको बाह्य क्षेत्रमा जोखिमहरु हाबी रहेको समेत दाबी गरेको छ । ‘आन्तरिक रुपमा बैंकहरुको ब्यालेन्ससिटमा आएको थप गिरावट, वा फाइनान्सियल एक्सन टास्क फोर्स(एफएटिएफ)को एशिया प्यासिफिक समूहले पहिचान गरेका कमीहरुलाई सम्बोधन गर्न नसक्दा वित्तीय प्रणालीमा तनाव सिर्जना गर्नसक्छ ।’ सार्वजनिक गरिएको समीक्षामा भनिएको छ । 

आईएमएफका डेपुटी म्यानेजिंग डाइरेक्टर तथा निमित्त अध्यक्ष बो लिले भनेका छन्ः “नेपालले आफ्नो आर्थिक सुधार एजेन्डामा महत्त्वपूर्ण प्रगति गरेको छ। आयात प्रतिबन्धहरू प्रयोग नगरी सञ्चिति बढ्दै गएको छ । ठूलो राजस्व अभाव भए पनि आर्थिक वर्ष २०२२–२३ मा वित्तीय अनुशासन कायम गरिएको थियो । नयाँ पर्यवेक्षक सूचना प्रणाली, कार्य पूँजी ऋण दिशानिर्देशहरू र सम्पत्ति वर्गीकरण नियमहरू लागू भएपछि बैंकको सुपरिवेक्षण र नियमनमा सुधार भएको छ। पूर्वाधार, विशेषगरी ऊर्जा क्षेत्रमा रणनीतिक लगानीले सम्भावित बृद्धिलाई समर्थन गर्ने अपेक्षा गरिएकोले नेपालको मध्यमकालीन दृष्टिकोण अनुकूल छ।'

उनले थप अगाडि भनेका छन्-'सम्भाव्यताभन्दा कम वृद्धिको साथ, वित्तीय अनुशासन कायम राख्दै पूँजीगत खर्चको कार्यान्वयनलाई बढावा दिन आवश्यक छ। वित्तीय पारदर्शितामा हालैका लाभहरूलाई जोड्नको लागि शासन सुधारहरूमा गति कायम राख्नु महत्त्वपूर्ण छ। थप संरचनात्मक सुधारहरू, जसमा आन्तरिक राजस्व परिचालन, सार्वजनिक लगानी व्यवस्थापनलाई सुदृढ पार्ने र वित्तीय जोखिमहरूलाई सम्बोधन गर्न, मध्यम अवधिको वित्तीय दिगोपनलाई बलियो बनाउन आवश्यक छ।'

उनले ब्यालेन्ससिट सुधारको सन्दर्भ उल्लेख गर्दै मुद्रास्फीति उच्च भए पनि घट्दै गएकोले चनाखो खालको मौद्रिक नीतिलाई कायम राख्नुपर्ने सुझाव दिएका छन् । उनले नेपाललाई मूल्य र बाह्य स्थिरता जोगाउन समेत सुझाव दिएका छन् । 

यसैगरी, वित्तीय नीति कार्यान्वयनमा सजगता अपनाउनुपर्ने, वित्तीय क्षेत्रमा सन्तुलन कायम गर्न नियामकहरु आवश्यक ढाँचाहरु निर्माणमा केन्द्रीत हुनुपर्ने समेत सुझाइएको छ । 

'ऋण दिने अभ्यास र सम्पत्ति वर्गीकरण सम्बन्धी सुधारहरू उत्साहजनक छन् र दसवटा ठूला बैंकहरूको ऋण पोर्टफोलियो समीक्षाको तयारीलाई निरन्तरता दिन आवश्यक छ। स्थानीय ढाँचालाई अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डसँग अझ घनिष्ट बनाउन वित्तीय क्षेत्र सुधार एजेन्डाको कार्यान्वयनलाई निरन्तरता दिनुपर्छ।' उनले भनेका छन्-'विश्व वित्तीय प्रणालीमा सहज पहुँच कायम गर्न अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड र सहकर्मी मूल्याङ्कनहरू अनुरूप सम्पत्ति शुद्धीकरण÷आतंकवादको वित्त पोषण (एएमएल/सीएफटी) ढाँचा र यसको प्रभावकारितामा सुधार गर्न तत्काल आवश्यक छ। नेपाल राष्ट्र बैंक ऐन र लेखापरीक्षण सम्बन्धी २०२१ को आईएमएफ सेफगार्डस् एसेसमेन्ट सिफारिसहरू कार्यान्वयनमा ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ ।' 

आईएमएफले व्यवसायिक वातावरण सुधार गर्ने, मानप पूँजी निर्माणमा ध्यान दिने र सामाजिक सुरक्षाको हालको व्यवस्थामा सुधारका प्रयासलाई जारी राख्नुपर्नेमा जोड दिएको छ। 

आईएमएफले मुद्रास्फीति घटिरहेको, तर सेप्टेम्बरमा ८.२ प्रतिशतमा  रहेको बताएको छ । आर्थिक वर्ष २०२३-२४ मा वृद्धिदर ३.५ प्रतिशतमा पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ, जुन सम्भाव्यताभन्दा कम रहेको बताइएको छ । आन्तरिक माग, नयाँ जलविद्युत क्षमता र पर्यटनमा निरन्तर सुधार आएसँगै यसमा थप सुधारको आशा गरिएको छ ।