काठमाण्डौ । अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले मौद्रिक नीति खुकुलो बनाउनेबित्तिकै अर्थतन्त्रले वित्तीय सहजता महसुस गर्ने बताएका छन्। 

आर्थिक छलफल चौतारी नेपालले आइतबार आयोजना गरेको ‘नेपालको आर्थिक अवस्था र आगामी मौद्रिक नीति’ विषयक अन्तर्क्रियामा मन्त्री महतले मौद्रिक नीतिलाई अलिकति खुकुलो बनाएर लैजाँदा पनि अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन मद्दत पुग्ने बताएका हुन्। ‘यो कुरालाई हामीले स्पष्ट ढंगबाट राष्ट्र बैंकको नेतृत्वलाई भनेका छौँ’, उनले भने, ‘अब आउने मौद्रिक नीतिमा मार्जिनली पलेसी रेटमा सुधार गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। मनिटरी पलेसीको टुल्सहरु समयसापेक्ष प्रयोग हुन आवश्यक छ।’

अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउन देशको मौद्रिक नीति महत्वपूर्ण पक्ष रहेको मन्त्री महतले बताए। ‘यसको सञ्चालन गर्न हामीले राष्ट्र बैंकलाई जिम्मा लगाएका छौँ। अर्थतन्त्रलाई अगाडि बढाउन सरकारले दिशानिर्देश गर्दै पनि आएको छ। कतिपय अवस्थामा कार्यान्वयन भएको छ, कतिपय अवस्थामा हुन बाँकी छ’, उनले भने, ‘यद्यपि राष्ट्र बैंकले स्वयत्त रुपमा काम गरोस् र समग्र अर्थतन्त्रको परिवेश के छ र मौद्रिक नीतिले यसमा कसरी योगदान पुर्याउन सक्छ भन्ने कुरालाई मध्यनजर राखेर नीति आओस् भनेर नै राष्ट्र बैंकलाई एक तहको स्वायत्तता दिएको हो।’ 

अर्थमन्त्री महतले राष्ट्र बैंकबाट आउने मौद्रिक नीतिका बारेमा बेलाबखत सरकार र सरोकारवालाले प्रश्न उठाउने गरेको बताए। ‘मौद्रिक नीति र वित्त नीति समन्वयमा जानुपर्छ, त्यसको एउटै लक्ष्य हुनुपर्छ’, उनले भने, ‘मौद्रिक नीति एउटा बाटोमा, वित्त नीति अर्को बाटोमा लियो भने यसले लक्षित उद्देश्य प्राप्त हुँदैन।’ 

ब्याजदर अर्को महत्वपूर्ण पक्ष रहेको पनि मन्त्री महतले बताए। ‘कति ब्याजमा ऋण प्राप्त हुन्छ भन्ने कुराले लगानीको लागत निर्धारण गरेको हुन्छ’, उनले भने, ‘ऋण लिनेहरुले प्रतिफल प्राप्त नहुँदा ऋण तिर्न गाह्रो भइरहेको छ। बैंकमा तरलता हुँदाहुँदै पनि ब्याजदरको कारणले पुँजी प्रवाह हुन सकेको छैन। यद्यपि हाम्रा अर्थतन्त्रलाई चलायमान गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। चलायमान बनाउनका लागि समस्या आइरहेको छ।’ 

मन्त्री महतले पुँजीगत खर्च भने जति विनियोजन गर्न नसकिएको बताए। ‘जति विनियोजन भएको छ, त्यसलाई पूरै खर्च गर्न सकियो भने रि–साइकल हुन्छ र त्यसले उत्पादन दिन थाल्छ’, उनले भने। 

अहिले मौद्रिक नीति थोरै खुकुलो बनाएर जाँदा हाम्रो अर्थतन्त्र चलायमान गराउन मद्दत पुग्ने मन्त्री महतको दाबी छ। उनका अनुसार चलायमान अर्थतन्त्रको सकरात्मक संकेतहरु देखिन थालेको छ। ‘वैदेशिक मुद्रा सञ्चिति कम हुन थाल्यो भनेर हामी आत्तियौँ, अलिकति समस्या आयो भने खत्तमै भइहाल्यो भन्ने हाम्रो मानसिकता छ। त्यो नै बहसको केन्द्रविन्दु हुन्छ’, उनले भने, ‘सरकारमा र नीति निर्माणमा बसेकाहरु प्रभावित भएर निर्णयमा पुगिहाल्छन्’, उनले भने। 

देश श्रीलंकाको बाटोमा गयो भनेर हल्ला चल्दा राजस्वलगायत अन्य कुरामा प्रभाव परेको महतले बताए। ‘अर्कोतिर मौद्रिक नीति पनि कडा पारियो। अर्थतन्त्रमा समस्या आउनुमा अरु कारण पनि छन्’, उनले भने, ‘यी सबै कारणले गर्दा समस्या निम्तिएको हो। हाम्रो आन्तरिक निर्णयले पनि अर्थतन्त्रमा समस्या पारेको थियो, अब यसलाई सच्चाउनुपर्छ।’

विदेशी मुद्रा सञ्चिति राम्रो रहेको उल्लेख गर्दै मन्त्री महतले पर्यटन व्यवसाय पुरानो लयमा फर्किरहेको बताए। ‘विश्व बैंकले पनि ऋण प्रवाहमा चासो देखाइरहेको छ। यो परिवेशमा मौद्रिक नीति खुकुलो हुनेबित्तिकै सहजतातर्फ हाम्रो अर्थतन्त्र अगाडि बढ्नेछ’, उने भने। 

यसपटक वित्तीय नीतिअन्तर्गत बजेटरी नीतिमा धेरै सुधार राखेको मन्त्री महतले बताए। ‘सिस्टममा अस्तव्यस्तता छ। स्रोत सुनिश्चित नभएको, पछि काहीँबाट आइहाल्ला भन्ने नाममा बजेट विनियोजन गरिएको छैन। रकमान्तर ठूलो समस्याका रुपमा देखापरेको छ’, उनले भने, ‘भइसकेका कुरालाई सुधार गर्नेतिर होइन, अबका दिनमा कडाइका साथ रोकिने छ।’ 

‘हामीले लयमा काम गर्यौँ भने अर्थतन्त्रले गति लिन्छ। लिने संकेत देखापरिसकेको छ’, महतले भने, ‘मूल्यवृद्धिलाई ध्यानमा राखेर मौद्रिक नीति आउनेछ भन्ने मलाई विश्वास छ।’