– अनन्त्य सुन्दर

काठमाण्डौ । नेपाल राष्ट्र बैंकले चालु आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिको पहिलो त्रैमासिक समीक्षा यही साता गर्ने तयारी गरिरहेको छ। 

समीक्षामा राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत सेयर धितो कर्जामा लगाएको ४–१२ को क्याप परिमार्जन गर्ला कि नगर्ला ? भन्ने आमलगानीकर्तामा चासोको विषय बनेको छ। राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमा अधिकतम १२ करोड कर्जा ३ वटा बैंक तथा वित्तीय संस्थाबाट लिन पाइने भनेर नीति ल्याएसँगै बजार ३२०० बाट घट्दो क्रममा रहेको देखिन्छ।  मौद्रिक नीतिमा सेयर धितो कर्जा कडाइले नै गर्दा बढ्दो बजारमा भारी अंकको करेक्सन आउनुका साथै कारोबार रकम पनि घटेको सेयर बजारका अगुवाहरु बताउँछन्। 

नेपाल इन्भेस्टर्स फोरमका अध्यक्ष तुलसीराम ढकाल मौद्रिक नीति समीक्षा हुँदा ४–१२ को क्याप हटाउनुका साथै सीडी रेसियो खारेज गरेर सीडीसी रेरियो नै कायम हुनुपर्ने बताउँछन्। ‘सीडी रेसियो कायम हुँदा बजारमा तरलताको चाप बढ्यो, मेरो सम्पत्ति राखेर मैले कर्जा लिन नपाउने?’, ढकालले प्रश्न गरे। 

अहिलेको सेयर धितो कर्जाको ४–१२ को क्याप पनि आवश्यक नरहेको ढकाल बताउँछन्। ‘यो क्याप हट्नुपर्छ’, उनले भने, ‘राष्ट्र बैंकले सेयर धितो कर्जामा कडाइ गरेसँगै कारोबार रकम ५–६ अर्बमा खुम्चिएको छ। सरकारलाई यसबाट राजस्वमा कति घाटा भयो? त्यसैले दिगो पुँजी बजार विकासको लागि नीति संशोधन गर्नुपर्छ।’ 

नेपाल पुँजी बजार संघकी अध्यक्ष संरक्षणा चौधरी राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीति समीक्षामा ४–१२ को सेयर धितो कर्जाको सीमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने बताउँछिन्। ‘अहिले विभिन्न कारणले बजार घटेको देखिन्छ। तर अहिले बजार प्यानिक हुनुको प्रमुख कारण नै सेयर धितो कर्जाको सीमाले गर्दा हो’, उनले भनिन्। 

मौद्रिक नीति संशोधन हुँदा बजारलाई दिगी विकास हुने नीति ल्याउन आवश्यक रहेको चौधरी बताउँछिन्। ‘यसका साथै अहिले नियामक निकायहरु नेतृत्वविहीन छन्। त्यसैले नेतृत्व छिटो चयन गर्न आवश्यक छ’, उनले भनिन। 

मौद्रिक नीति र त्यसको समीक्षाले बजारलाई कस्तो असर गर्ला भनेर लगानीकर्ता सधैँ पर्खेर बस्नुपर्छ भने राष्ट्र बैंकमात्र सञ्चालन गरेर धितोपत्र बोर्ड बन्द गरिदिन उपयुक्त हुने भन्दै लगानीकर्ता दबाब समूहका महासचिव नयन बास्तोलाले आक्रोश पोखे। ‘राष्ट्र बैंकले दीर्घकालीन नीति नल्याउँदा बजारमा चलखेलका साथै विकृति बढेको देखिन्छ’, उनले भने। 

अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा लगानीकर्ताले मौद्रिक नीतिका साथै त्यसको त्रैमासिक समीक्षाबारे खासै चासो नदिने बास्तोलाको भनाइ छ। ‘तर नेपालमा राष्ट्र बैंकले कस्तो नीतिका साथै सर्कुलर ल्याउला भन्ने लगानीकर्तामा डर र त्रास भएको देखिन्छ’, उनले भने। 

राष्ट्र बैंकले अतिआवश्यकबाहेक रिभाइज नहुने दीर्घकालीन नीति ल्याउनु पर्ने बस्तोला बताउँछन्। 

‘अहिले राष्ट्र बैंकले ४–१२ को सेयर धितो कर्जा क्याप लगाएको छ। जुन स्वतन्त्र बजारको सिद्धान्तविपरीत छ’, उनले भने, ‘मेरो ऋण लिने क्षमताको निर्धारण बैंक तथा वित्तीय संस्थाले गर्छ। २० अर्बको बजारमा १२ करोडमात्र लिन पाइन्छ भन्न मिल्दैन।’ 

‘राष्ट्र बैंकले समय–समयमा नीति परिवर्तन गर्ने हो भने सेयर धितो कर्जा बन्द गरिदिऊ, जसले गर्दा लगानीकर्तामा राष्ट्र बैंकले के गर्ला भन्ने टेन्सन नै हुँदैन’, उनले भने, ‘सेयर धितो कर्जा बन्द भयो भने मार्जिन लेन्डि पनि सञ्चालनमा आउँछ। त्यसैले राष्ट्र बैंकले भएका गल्तीहरु सच्याउँदै नीति ल्याउनुपर्छ।’