– प्रकाश न्यौपाने

काठमाण्डौ । नेपालको सेयर बजारमा हरेक बुलमा कुनै न कुनै कम्पनीको सेयरभाउ उच्च स्तरमा पुग्ने गरेको छ। तर, पछि आउने बुलहरुमा त्यस्ता कम्पनीहरुको सेयरभाउ फेरि सोही उच्च स्तरमा पुगेको देखिँदैन। कम्पनीहरुको सेयरभाउ उच्च स्तरमा पुग्दा त्यतिबेला लगानी गरेकाहरु अहिले धेरैजसो घाटामा रहेका देखिन्छन्। 

विगतमा सेयरभाउ उच्च स्तरमा पुगेका कम्पनीहरुमध्ये उदाहरणका लागि स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंक, नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्स, साल्ट ट्रेडिङ, हिमालयन डिस्टिलरीलगायतलाई लिन सकिन्छ। यसअघिका बुलहरुमा सेयरमूल्य उच्च स्तरमा पुगेका यी कम्पनीहरुको भाउ अहिले घटेर निकै तल आएका छन्। अब यी कम्पनीहरुका सेयरभाउ फेरि आउने बुलमा पहिलाको उच्च स्तरमा पुग्ने सम्भावना भने न्यून देखिन्छ। 

विगतमा दोस्रो बजारमा सूचीकृत भएका कम्पनीहरु थोरै थिए। उनीहरुको भोलुम पनि कम थियो। त्यसका कारण सेयरभाउ बढ्दा लगानीकर्ताहरु पनि झुम्मिने गरेका थिए। त्यतिबेला बजार रणनीति बनाएर सेयर कारोबार गर्नेहरुले मनग्य कमाउन सफल पनि भए। तर, त्यही बेला सेयर किनेर होल्ड गर्नेहरु कतिपयको अझै पनि लगानी उठ्न नसकेको उदाहरण पनि प्रशस्तै छन्। 

बजार जानकार केशव कोइराला (काका) विगतमा कुनै बेला प्रतिसेयर ८ हजार रुपैयाँभन्दा माथि पुगेर चर्चा कमाएको स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकमा त्यतिबेला लगानी गरेर अहिलेसम्म होल्ड गर्नेहरुले ठूलो घाटा सहनुपरेको बताउँछन्। ‘अहिले स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकको सेयरभाउ ५०० रुपैयाँको सेरोफेरोमा छ’, उनले भने, ‘८ हजार रुपैयाँभन्दा बढी सेयरभाउ हुँदा किन्नेहरुले नबेची होल्ड गर्दा हकप्रद र बोनस सेयर खाएर पनि आफूले लगानी गरेको रकम उठेको अवस्था छैन।’

नेपाल लाइफ इन्सोरेन्सको सेयरभाउ पनि ५ हजार ५०० रुपैयाँसम्म पुगेको कोइराला बताउँछन्। ‘अहिले नेपाल लाइफको सेयरभाउ पनि ७०० रुपैयाँको आसपासमा आएको छ’, उनले भने, ‘उच्च स्तरमा किनेकाहरुले बेच्न नसक्दा अहिले पछुताउनुको विकल्प छैन।’

त्यसो त ३२०० को बुलमा साल्ट्र ट्रेडिङ र हिमालयन डिस्टिलरीको सेयरमूल्य पनि क्रमशः १३ हजार रुपैयाँ र ७ हजार रुपैयाँभन्दा माथि पुगेको थियो। ‘अब आउने बुलमा यी कम्पनीको सेयरभाउ विगतको जस्तै माथिल्लो मूल्य समाउला भन्न सकिन्न’, कोइरालाले भने, ‘पहिला यी कम्पनीको चुक्तापुँजी पनि कम थियो। लगातार आकर्षक बोनस सेयर दिएका अहिले चुक्तापुँजी बढेर गएको छ। सेयर संख्या बढ्दै जानु र रिजर्भ घट्दै आउनेले मूल्य अब पहिलेकै स्तरमा पुग्ने सम्भावना कम रहेको छ।’

बजारको आकार ठूलो हुँदै जानु र दोस्रो बजारमा कारोबारमा आउने कम्पनीहरुको संख्या बढ्नुले राम्रो बजार रणनीति बनाएरमात्रै लगानी गर्नुपर्ने कोइरालाको सुझाव छ। ‘कम्पनीको विगतको अवस्था मात्र नहेरी अहिलेको अवस्था र भविष्यमा कम्पनीले गर्न सक्ने प्रगति र योजनाको अध्ययन गरेर लगानी गरेमात्र नाफा कमाउन सकिन्छ’, उनले भने। 

अर्का बजार जानकार वैकुण्ठ पौडेलले पनि अघिल्ला बुलहरुमा उच्च स्तरमा पुगेका कम्पनीहरुको सेयरभाउ अबको बुलमा फेरि त्यही स्तरमा पुग्ने सम्भावना कम रहेको बताउँछन्। ‘त्यतिबेला त्यस्ता कम्पनीहरुको चुक्तापुँजी थोरै र रिजर्भ धेरै थियो’, उनले भने, ‘रिजर्भ धेरै भएका कारणले आकर्षक लाभांश आशमा लगानीकर्ताहरु त्यस्ता कम्पनीहरुमा झुम्मिने गर्थे। सेयर संख्या कम हुँदा कर्नरिङ गर्न पनि सक्ने भएकोले सेयरभाउ उच्च स्तरमा पुगेको थियो। तर, अहिले त्यस्ता कम्पनीहरुको चुक्तापुँजी बढेर धेरै भइसकेको र रिजर्भ पनि घट्दै गएकोले लगानीकर्ताहरुको आकर्षण पनि खासै नरहेको देखिन्छ। त्यसैले आउने बुलमा त्यस्ता कम्पनीहरुको सेयरभाउ पहिलेकै उच्च स्तरमा पुग्ने सम्भावना न्यून रहेको छ।’