-भक्तराज रसाइली
काठमाण्डौ । नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज लिमिटेड(नेप्से)ले अक्सन मार्केटको प्रारम्भ नगर्दा लगानीकर्ता, धितोपत्र दलाल व्यवसायी(ब्रोकर)लाई मर्का पर्नुका साथै सरकारको कर समेत चुहावट भइरहेको छ ।

नेप्सेले गत साउन १ गतेदेखि लागू हुने गरी धितोपत्र कारोबार सञ्चालन विनियमावली–२०७५ लागू गरेको छ । 

यो विनियमावलीको परिच्छेद ६ मा अक्सन कारोबार सञ्चालन सम्बन्धी व्यवस्था उल्लेख छ । यो व्यवस्था अनुसार नेप्सेले कारोबार सदस्य(ब्रोकर)को उपस्थितिमा बोलकबोल माध्यम वा कारोबार प्रणालीमार्फत अक्सन कारोबार सञ्चालन गर्न सक्ने भनिएको छ । साथै नेप्सेले कार्यालय खुलेको दिन आइतबारदेखि बिहीबारसम्म ३ः३० देखि ४ बजेसम्म र शुक्रबार ११ बजेदेखि १२ बजेसम्म अक्सन कारोबार सञ्चालन गर्न सक्ने उल्लेख छ ।

विनियमावलीमा अक्सन मार्केट सञ्चालनको स्पष्ट मार्गचित्र भएतापनि करिब ४ महिना बित्न लाग्दासमेत सुरसार गरेको छैन । जसबाट नेप्सेले धितोपत्र कारोबारको राफसाफ ग्यारेण्टी र सीडीएससीले आवश्यक सिस्टम बनाउनुपर्ने हुन्छ । 

उसो त लगानीकर्ताहरुको डिम्याट खाता पनि नेप्सेको अनलाइन प्रणालीमा एकीकृत नगरिँदा क्लोजआउट बढिरहेकै छ भने नियतवश टाठाबाठा लगानीकर्ताले डिल क्यान्सिल गर्ने गरेका छन् । स्रोतका अनुृसार डिल क्यान्सिल गर्नमा नेप्से र सीडीएससीसँग राम्रो सम्बन्ध भएका ब्रोकरहरुले लबिङ गरिरहेको देखिन्छ । 

क्लोजआउटमा पर्दा सेयर बिक्रीकर्ताले कुल बिक्री रकमको २० प्रतिशत जरिवाना बुझाउनुपर्छ र सो २० प्रतिशतमध्ये २५ प्रतिशत सरकारको नाममा करका रुपमा जम्मा हुन्छ ।

तिहारलगत्तै स्टक ब्रोकर नम्बर ३५ बाट एक लगानीकर्ताले १६ हजार कित्ता सेयर बिक्री गर्ने अर्डर दिए, तर सो लगानीकर्तासँग उक्त सेयर नभएकाले कारोबार राफसाफ हुन सकेन । पछि सो लगानीकर्ताले मानसिक अवस्था कमजोर  भएको कारण दिँदै सो कारोबार सर्वपक्षीय सहमतिमै डिल क्यान्सिल गर्नुपरेको थियो । त्यसअघि पनि थुप्रै यस्ता घटनाहरु घटिसकेका छन् भने त्यसपछि पनि यसले निरन्तरता नै पाइरहेको स्रोतहरुको दाबी छ ।

स्टक ब्रोकर्स एसोसिएसनका अध्यक्ष भरत रानाभाटले क्लोज आउटको समस्या दिनानुदिन बढिरहेको र तत्कालै अक्सन मार्केटबाट सेयर भर्पाइ हुन सके राम्रो हुने विचार व्यक्त गरे । अध्यक्ष रानाभाटका अनुुसार मानवीय त्रूटि भएको प्रमाणित भए डिल क्यान्सिल गर्ने नेप्से, सीडीएससी र ब्रोकरहरुबीच त्रिपक्षीय मौखिक सहमति भएको छ । 

विश्वव्यापी सिद्धान्तबमोजिम धितोपत्र कारोबार खरिदबिक्री भएपछि त्यसले पूर्णता पाउनुपर्छ, तर नेपालमा नेप्से र सीडीएससीको लापरवाही र सक्रियता नबढाइदिँदा यसले विकराल रुप धारण त गरेको छ नै स्टक एक्सचेञ्जकै विश्वसनीयतामाथि समेत प्रश्न खडा गरिदिएको छ ।