काठमाण्डौ । कोभिडको संक्रमणबाट मुक्त भइसकेपछि पनि स्वास्थ्यमा देखा पर्नसक्ने केही लक्षणहरुलाई बेवास्ता गर्न नहुने चिकित्सकले सुझाव दिएका छन्। कोभिडपछिका लक्षणहरुलाई बेवास्ता गरिएमा ज्यानै जान सक्ने जोखिम रहेको भन्दै विशेषज्ञ चिकित्सकहरुले बेलैमा स्वास्थ्य संस्थामा जान र आवश्यक चेकजाँच तथा परामर्श लिन आह्वान गरेका छन्। 

नर्भिक इन्टरनेसनल हस्पिटलका सिनियर फिजिसियन तथा कार्डियोलोजिस्ट डा जेपी जैसवालका अनुसार पछिल्लो समय नेपालमा पोस्ट कोभिड अर्थात कोभिडपछिको समस्या विकराल बन्दै गएको छ। कोभिड संक्रमणबाट मुक्त भएपछि पनि विभिन्न समस्या देखापर्ने र ती समस्यालाई बेवास्ता गर्दा ज्यानै जानेहरुको संख्यासमेत बढ्न थालेको छ। यस्तो अवस्थामा कोभिड संक्रमणबाट मुक्त भएपछि देखिने समस्याहरुको समयमै निदान अत्यावश्यक हुन्छ। 

के–के हुन् लक्षण ?

डा जैसवालका अनुसार कोभिड संक्रमणबाट मुक्त भएको चार हप्ताको अवधिमा केही लक्षणहरु देखिए त्यसलाई ‘पोस्ट कोभिड सिन्ड्रोम’ भएको ठान्नुपर्छ। अर्थात कोभिड ठीक भएपछि अस्पतालबाट डिस्चार्ज भएको वा क्वारेन्टिनबाट निस्किएको ४ हप्ताको अवधिमा स्वास्थ्यमा विभिन्न समस्या देखिए सचेत हुनुपर्ने उनको सुझाव छ। 

डा जैसवालका अनुसार थोरै समय हिँड्दा नै स्वाँस्वाँ हुने, सास फेर्न गाह्रो हुने, धेरै नै थकाइ लाग्ने र कमजोरी महसुस हुने, एकाएक रक्तचाप बढ्ने वा घट्ने, निद्रा नलाग्ने, झर्को लाग्नेजस्ता डिप्रेसनका लक्षण देखा पर्नेजस्ता लक्षणहरु देखा पर्न थाले भने तत्काल अस्पताल जानुपर्ने हुन्छ। 

ज्यानै जान सक्छ !

डा जैसवालका अनुसार यस्ता लक्षणहरुप्रति बेवास्ता गरिए बिरामीको ज्यानै जान सक्छ। कोभिड ठीक भएपछि पनि कतिपयको मुटुमा रगतका थक्काहरु जमेर हृदयघात हुने समस्या देखिएको छ। 

यस्तै, जसलाई थोरै हिँड्दा नै स्वाँस्वाँ हुन्छ, त्यस्ताको समेत हार्ट फेलियर हुने समस्या देखिएको छ। कतिपयलाई क्षारे रोगको जस्तो लक्षण तथा समस्या पनि देखिन सक्छ। 

यस्तै, कतिपयलाई पार्किन्सन्स हुँदाको लक्षण पनि देखिन सक्छ। यस्ता लक्षणहरुले ब्रेनमा समेत दीर्घकालीन समस्या ल्याइदिनसक्छ। 

डा जैसवालका अनुसार कोभिडको उपचारका लागि धेरै दिनसम्म आईसीयू र सीसीयूमा बसेर बाहिर निस्किएकाहरुलाई ट्रमाबाट निस्किएजस्तो समस्या देखिने गरेको छ। यस्ता समस्यालाई पनि बेवास्ता गर्नुहुन्न। यस्तो समस्या बढ्दै गए स्ट्रोक र प्यारालाइसिस हुनेसम्मका खतरा हुन्छन्। 

कसरी रोगथाम गर्ने ?

डा जैसवालका अनुसार शरीरमा तागत नै नभएजस्तो महसुस भयो, दमको जस्तो समस्या भयो र माथि उल्लेख गरिएका लक्षणहरु देखिए तत्काल अस्पताल जानुपर्छ र विशेषज्ञबाट उचित परामर्श लिन आवश्यक छ। उनले नर्भिक अस्पतालमा समेत कोभिडपछि हुन सक्ने जोखिमलाई ध्यानमा राखेर ‘पोस्ट कोभिड क्लिनिक’ सुरुआत भएको उल्लेख गर्दै त्यहाँ आएरसमेत सेवा लिन सकिने बताएका छन्। 

नर्भिकले यसअघि नै पोस्ट कोभिडको उपचारका लागि २ खालको प्याकेजको घोषणा गरिसकेको छ। 

पोस्ट कोभिड क्लिनिकमा आउने बिरामीहरुको छातीको सीटी स्क्यान वा एक्स–रे गरेर फोक्सो वा सम्भावित निमोनियाको अवस्था हेर्ने काम गरिने डा जैसवाल बताउँछन्। त्यस्ता बिरामीहरुको शरीरमा रोगप्रतिरोधी क्षमता कति छ भन्ने कुरासमेत एन्टीबडी जाँचबाट हेरिन्छ। रगत बाक्लो भएको छ कि छैन भन्नेजस्ता समस्यासमेत विशेष जाँचबाट हेरिन्छ। यस्तै, हेमाटोलोजी प्रोफाइल, सीआरपीलगायतका जाँच पनि गरिन्छ। 

जाँचहरुबाट आएको रिजल्टका आधारमा उचित परामर्श दिई आवश्यक औषधि र अन्य विषयमा चिकित्सकहरुले परामर्श सेवा उपलब्ध गराउनेछन्। 

डा जैसवाल भन्छन्, ‘पोस्ट कोभिडपछि देखिने समस्याहरुको बेवास्ता नगर्नुहोस्। यसले ज्यानै जान सक्छ। समयमै अस्पताल आएर विज्ञले सुझाएको जाँच गरी परामर्शका आधारमा औषधि लिन थाले ज्यान जोगिन सक्छ।’