-भक्तराज रसाइली
काठमाण्डौं । तनहुँ जिल्ला बारभञ्ज्याङ गाउँपालिका ८ स्थायी घर भएका दीपकप्रसाद जैशी हाल काठमाण्डौं तीनकुनेमा बस्छन् । ५ जनाको परिवारसहित बसेका जैसीले टेस्ट मात्र पास गरेका छन्, तर सेयर र ट्याक्सीको कमाईले काठमाण्डौंमै एउटा घर किन्ने क्षमता राख्छन् ।

विगत १२ वर्षदेखि ट्याक्सी चलाइरहेका उनी ३ वर्षअघि सेयर बजारमा छिरेका हुन् । अहिले उनी जहाँ–जहाँ ट्याक्सी लिएर पुग्छन्, आँखा अगाडि नेपाल स्टक एक्सचेञ्जको वेबसाइट समेत साथमै हुन्छ । हात स्टेयरिङमा हुन्छ भने आँखा नेप्सेको वेबसाइटमा । जता जता ट्याक्सी जान्छ, सँगै उनी बजार पनि विश्लेषण गरिरहेका हुन्छन् । यात्रुको गन्तव्य जाने क्रममा उनले खरीद गर्न चाहेको वा बिक्री गर्न चाहेको कम्पनीको सेयरको खरीदबिक्री आदेश पनि त्यही बेला दिन्छन् ।   

निकै आकर्षणको केन्द्रबिन्दू मानिने सेयर बजारमा बिद्यार्थीदेखि व्यवसायी सबैको बिशेष आकर्षण छ । सेयर बजारमा साढे ३ वर्षअघि मात्र प्रवेश गरेका दीपक छोटो समयमा  नै एक खारिएका र सेयरबजारका उत्तारचढावलाई आत्मविश्वासका साथ निर्धक्क लगानी गर्ने लगानीकर्ताका रुपमा परिचित छन् ।

सेयर लगानीकर्ता जैसीले अनामनगरस्थित एक ब्रोकर कार्यालयका ब्रोकरको सल्लाहसुझाव र अग्रज लगानीकर्ताहरुका हौसलाबाट सेयरमा लगानी गर्न थालेका हुन् । आर्थिक पत्रपत्रिका दैनिक रुपमा अध्ययन गर्ने उनी आफ्नो भित्री इच्छाबाट सेयरमा लगानी गर्नुपर्छ भनेर नै उत्प्रेरित भई यस क्षेत्रलाई पार्टटाइमका रुपमा लगानी गरिरहेका छन् ।

प्राथमिक र दोस्रो बजारमा लगभग सँगसँगै लगानी गर्न सुरु गरेका उनले सुरुको आईपीओ भरेको सम्झना नभए पनि दोस्रो बजारमा टीडीबीएल(टुरिजम डेभलपमेन्ट बैंक)को ५ सय कित्ता रु. ५७५  प्रतिकित्ताका दरले किनेको अनुभव उनी सुनाउँछन् । उक्त सेयर अहिलेसम्म रहेको र सम्पत्ति डबल भएको उनले दाबी गरे ।

‘मेरो सेयर’मार्फत पनि अब त आईपीओ भर्न पाइन्छ नि भन्दा उनले भने–‘घरमा नेट नभएकाले त्यत्ति अभ्यस्त छैन, अब त्यो सुविधा पनि लिनुपर्ला ।’ उनले बैंकमा गएर आफू लगायत परिवारको सिआस्वाबाट नै सेयर आवेदन गर्ने गरेको र यसबाट पनि सहज नै भएको जैसीले बताए ।

नयाँ विचारबाट काम र कामसँग नयाँ विचार आउँछ भन्ने सिद्धान्त बोकेका उनले ६० सालतिर भाडाकुँडाको सेल्समेनका रुपमा काम गरे । त्यहाँबाट ६ वर्ष जत्ति काम गर्दागर्दै केही पैसा बचत गरे । बचत भएको ३ लाख जति र बाँकी पैसा फाइनान्स गरेर एउटा ट्याक्सी किने । 

ट्याक्सी चलाएको पनि १२ वर्ष जति भयो । अहिले उनीसँग ३ वटा ट्याक्सी छ र ५ जनालाई प्रत्यक्ष रोजगारी दिएका छन् । अहिले राम्रो कमाई ट्याक्सीबाट भईरहेको र घरखर्च चलाएर बाँकी पैसा सेयरमा लगानी गर्ने गरेको उनको भनाई छ । 

स्वविवेक र स्वअध्ययनमा खप्पीस उनी ब्रोकरमार्फत सरसल्लाहले केही टेवा र आफ्नो लगानी रणनीतिमा अब्बल दरिन उनी सेयर बजारको प्रत्यक्ष कारोबार ट्याक्सी एकसाइडमा रोकेर २÷३ मिनेट हेर्ने गरेको उनले बिजशालालाई बताए ।

सेयर लगानीकर्ताको अवगुण घटबढमा आत्तिने र सेयर बजारको विशेषता भनेकै घटबढ हुनु हो भन्ने उनको बुझाई छ । उनले आफूसँग रहेको रकमको ५० प्रतिशत सेयरमा लगानी गर्छन् भने बाँकी ५० प्रतिशत भैपरी आउने कोषमा राख्ने गर्छन् ।  

ऋण लिएर लगानी गर्नुहुँदैन भन्ने जैसीले ऋण लिए पनि अवसर छोप्ने गरी अध्ययन गरेर मात्र लगानी गर्नुपर्ने उनले बताए ।

उनको पोर्टफोलियोमा अधिकांश सेयर बैंकका छन् र केही अंश इन्सुरेन्सका पनि छन् । १२ वटा भन्दा बढी ‘क’ र ‘ख’ वर्गका बैंकका सेयरका मालिक उनको एनएलआईसी, नेकोसहितको गरी जम्माजम्मी १० हजार कित्तासहितको पोर्टफोलियो भएको उनले सुनाए । बीचबीचमा २÷३ कम्पनीहरुका सेयर खरिदबिक्री पनि गरेर मनग्यै पैसा कमाएको उनको अनुभव रहेको छ ।

आफ्नो ब्रह्म  र आफ्नो विश्लेषणबाट प्रतिकित्तामा २० देखि १ सय रुपैयाँसम्म आए प्रोफिट बुक गरेर सेयर बेच्ने गरेको उनी बताउँछन् । सेयर कारोबारी निकै चतुर हुनुपर्ने र एकचोटि त हप्ता दिनमा ५० हजारसम्म कमाएको उनको स्मरण छ ।

बजार हाल घटिरहेका बेला ३० प्रतिशत मात्रै पोर्टफोलियोमा नोक्सानी भएकामा उनी अलिकत्ति पनि विचलित छैनन् । ‘ट्याक्सीमा लगानी गरेको भए १ को २ हुन्थ्यो तर पनि सन्तुष्टि छु।’–जैसीले भने । 

अहिलेको नोक्सान कुनै दिन यही सेयर बजारबाट नै कभर हुने र अनन्तमा भविष्य उज्वल रहेको उनी आत्मविश्वासका साथ भन्छन् । ४ घण्टा मात्र घरमा बिताउने उनी ट्याक्सीमा नै अधिकांश समय बिताउँछन् र ट्याक्सीको यात्रासँगै उनको साथमा बजार खुलेको बेला नेप्सेको वेबसाइट हरदम आँखा अगाडि नै हुन्छ । 

बाह्र वर्षदेखि  ट्याक्सी कुदाएका उनले आगामी दिन ट्याक्सीबाट कमाएको पैसा अलि अलि गर्दै सेयरमा लगानी बढाउँदै लैजाने योजना बनाएका छन् । 
सास र नाम बीचको जीवन हो भन्ने बुझेका उनले भने–‘म सफल पनि होइन, असफल पनि होइन, तर मेरो सडकबाट करोडपति हुने इच्छा लगभग पूरा भइसकेको छ र सेयर बजारमा रोपेको पैसाले बुढेसकालमा सहज जीवन काट्न सक्छु भन्ने आत्मविश्वास छ।’

अहिले ट्याक्सी चलाएर गरेको आम्दानी र बाँकी ट्याक्सीको कमाई  सेयरमा ओइराएका उनी बताउँछन् । ‘अहिले त बजारमा रोप्ने मात्र गरेको छु।’उनले थपे ।

नवप्रवेशी लगानीकर्तालाई बिजशालामार्फत के भन्न चाहनुहुन्छ भन्ने जिज्ञासा राख्दा उनले भने–‘आउनुस्, बुझेर आउनुुस्, आजभोलि किनेर करोडपति हुने उद्देश्यले नआउनुस्  ५/१०/१५/२० वर्षे योजना अन्तर्गत आए सफल भइन्छ ।’ 

र, उनले थप प्रष्ट्याउँदै भने–‘बढेको बेला हैन, घट्दो बजारमा छिर्ने सल्लाह दिन चाहान्छु ।’ बजारको प्रेसर माग र आपूर्तिलाई विश्लेषण गर्न र चतुर्याईका साथ लगानी गर्न जैसी सुझाउँछन् ।

ट्याक्सीहरु अझ थप्ने र सेयरमा पनि थप लगानी बढाउँदै जाने भावी योजना रहेको बताउने उनले आफ्नो माटोमा नै पैसा लगानी गर्ने बताए । 

होहल्लामा नलागी स्वविवेकमा सेयरमा लगानी गरे ९९ प्रतिशत सफल भइने उनको दाबी छ । तर उनी भन्छन्–‘मैले किनेका सेयरको मूल्य १ सयमै झरेपनि म डगमगाउँदिन।’

सेयर बजारलाई पूर्ण पेशा भन्दा पनि साइट पेशाको रुपमा अगाडि बढाउन सके राम्रो हुने उनको सुझाव छ । अन्य पेशाबाट आएको नाफा थोरै थोरै गर्दै लगानी बढाउँदै लैजानुपर्ने उनको सुझवा छ । 

नियामक निकायले लगानीकर्ताको मनोबल बढाउनुपर्ने र यसलाई पनि राज्यको एक अंग सम्झिएर सोहीअनुसार नीतिगत व्यवस्था हुनुपर्ने उनको सुझाव छ ।

बजारका चतुर खेलाडी बाहिरिनु, सेयर संख्यामा आएको बढोत्तरी र दूरदर्शी लगानीकर्ताको अभावका कारण अहिले बजार घटिरहेको समेत उनको विश्लेषण छ । 

आफ्नो संघर्षको कथा बताउँदा निकै आत्मविश्वासी देखिएका उनले भने–‘पाखुरामा विश्वास र भर परेर अहोरात्र मिहिनेत गरे नेपालमै सुन फलाउन सकिन्छ । सेयर बजारको भविष्य उज्ज्वल रहेको छ ।’

उनले बजार घटेर चौपट भई धेरै राम्रा कम्पनीको सेयरको मूल्य निकै न्यून स्तरमा आएको बेला नै सेयर बजारमा प्रवेश गर्ने र खरिदारी बढाउने सही अवसर भएकोले यही बेलामा लगानी बढाउन उनले लगानीकर्ताहरुलाई आह्वान गरे । 

‘पर्ख र हेरको रणनीतिमा रहेका लगानीकर्ताहरुलाई सेयरको भविष्य स्वर्णिम छ, लगानी गरौं ।’ कुराको बिट मार्दै उनले भने–‘बजारमा एकाएक बुलिस प्रवृति आएपछि फेरि नभन्नुहोला उफ मौका गुमाईयो, रेल छुट्यो भनेर ।’