काठमाण्डौ । गहुँ निकासीमा प्रतिबन्ध लगाएपछि भारत सरकारले अब पिठो र मैदाको निर्यातमा पनि प्रतिबन्ध लगाउने निर्णय गरेको छ।

भारत सरकारले बिहीबार गहुँको पिठो र अन्य उत्पादनको निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाउने ढाँचा स्वीकृत गरेको छ। यसअघि गत मेमा भारतले गहुँ निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो।

गहुँको पिठो निकासीमा लगाइएको प्रतिबन्ध आगामी जुलाई १२ गतेदेखि लागू हुनेछ। त्यसपछि निर्यातकर्ताले पिठो निकासीका लागि गहुँसम्बन्धी अन्तरमन्त्रालयीय समितिबाट स्वीकृति लिनुपर्नेछ। 

भारतको विदेश व्यापार महानिर्देशनालयले एक सूचना जारी गर्दै उक्त जानकारी दिएको हो। ‘गहुँको पिठो निकासीको नीति निःशुल्क जारी रहनेछ तर यसको निर्यातका लागि गहुँ निकासीसम्बन्धी अन्तरमन्त्रालयीय समितिबाट स्वीकृति लिनुपर्नेछ’, सूचनामा भनिएको छ।

अब पिठोबाहेक मैदा, समोलिना (रवा/सिर्गी), होलमिल पिठो र रिजल्टेट पिठो निकासीका लागि अन्तरमन्त्रालयीय समितिबाट स्वीकृति लिनुपर्ने सूचनामा स्पष्ट पारिएको छ। अब समितिको स्वीकृति पाएपछि मात्रै यी उत्पादन भारतबाट निकासी गर्न सकिनेछ। 

गहुँको पिठोको गुणस्तरका लागि आवश्यक व्यवस्था गर्न छुट्टै सूचना जारी गरिने सूचनामा उल्लेख छ।

सरकारको यो कदम भारतीय बजारमा पिठोको मूल्य नियन्त्रण गर्ने प्रयाससँग जोडिएको बताइएको छ। वास्तवमा वैशाखमा गहुँ निकासीमा प्रतिबन्ध लगाएपछि पिठो निकासीमा उछाल आएको थियो। यसले आन्तरिक बजारमा पिठोको उपलब्धतामा असर परेको र मूल्य बढ्ने खतरा देखिएको छ। कतिपय कम्पनीले पिठोको मूल्य पनि बढाएका छन्। जसका कारण भारत सरकारले गहुँ निकासीमा प्रतिबन्ध लगाएको घोषणा प्रभावकारी सावित हुन सकेको छैन। 

अब नयाँ प्रतिबन्धसँगै यस विषयमा सुधारको आशा बढेको छ।

यस वर्षको फेब्रुअरीदेखि रुस–युक्रेन युद्धपछि विश्वभर खाद्य संकट उत्पन्न भएको छ। यो बदलिएको अवस्थामा भारत धेरै देशका लागि आशाको किरण बनेको छ। कतिपय खाद्यवस्तुको निकासीमा प्रतिबन्ध लगाए पनि भारतले खाँचोमा परेका मुलुकलाई आपूर्ति गरिरहेको छ। 

खाद्यसचिव सुधांशु पाण्डेले गत महिना जर्मनीमा भएको एक कार्यक्रममा भनेका थिए कि मे १३ मा प्रतिबन्ध लगाएपछि भारतले हालसम्म १८ लाख टन गहुँ एक दर्जन देशमा निर्यात गरेको छ। जसमा बंगलादेश र अफगानिस्तानजस्ता छिमेकी राष्ट्र सबैभन्दा बढी लाभान्वित भएका छन्। 

पाण्डेका अनुसार अफगानिस्तानलाई मानवीय सहायताका रुपमा ५० हजार टन गहुँ दिने प्रतिबद्धता व्यक्त गरिएको थियो।। यसमध्ये करिब ३३ हजार टन गहुँ अफगानिस्तान निर्यात भइसकेको छ। 

पाण्डेले प्रतिबन्धपछि यो वर्षको जुन २२ सम्म भारतबाट १८ लाख टन गहुँ निकासी भएको बताए। भारतबाट अफगानिस्तान, बंगलादेश, भुटान, इजरायल, इन्डोनेसिया, मलेसिया, नेपाल, ओमान, फिलिपिन्स र कतार, दक्षिण कोरिया, श्रीलंका, सुडान, स्विट्जरल्यान्ड, थाइल्यान्ड, संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई), भियतनाम र यमनजस्ता देशमा गत वर्षको तुलनामा यो वर्ष ४ गुणा गहुँको निर्यात भएको छ। –एजेन्सी