रुस-यूक्रेन युद्धले बदल्यो विश्व अर्थतन्त्रको चरित्र, मुद्रास्फिति उचाईमा

काठमाण्डौ । युक्रेन र रुसबीचको युद्धले विश्व अर्थतन्त्रमा निकै नराम्रो असर पारेको छ । मिडिया रिपोर्टहरुका अनुसार युक्रेनमा रुसको आक्रमण सुरु भएको एक वर्षपछि विश्व अर्थतन्त्रमा आमूल परिवर्तन भएको छ ।

द गार्डियनले आफ्नो एक रिपोर्टमा उल्लेख गरेको छ कि अब ट्रेंड पहिले भन्दा धेरै परिवर्तन भइसकेको छ । किनभने, अब जीवाश्म इन्धनबाट हरित ऊर्जामा जानुपर्ने आवश्यकता छ। यसबाहेक नवीकरणीय ऊर्जाको आपूर्ति पनि थप महत्वपूर्ण भएको छ । खाद्यान्नको मूल्य बढिरहेको छ । विकासोन्मुख विश्वमा भोकमरी पनि बढिरहेको छ, जसले सरकार, व्यवसाय र मानिसहरूलाई लामो समयसम्म काम गर्न बाध्य पारेको छ।

मुद्रास्फीति उच्चतम विन्दुमा 
युक्रेनमा रुसको आक्रमणपछि विश्व ऊर्जाको मूल्यमा भएको वृद्धिले उन्नत अर्थतन्त्रमा मुद्रास्फीतिलाई दशकयताकै उच्च तहमा पुर्याएको छ । जसका कारण घरायसी आम्दानी घट्दै आर्थिक विकासमा असर परेको छ ।

केन्द्रीय बैंकहरुले ब्याजदर बढाए
मुद्रास्फीति बढेपछि केन्द्रीय बैंकहरु ब्याजदर बढाउन बाध्य भएका छन् । यसले घरपरिवार र व्यवसायका लागि ऋणको लागत बढाएको छ। यूके र अन्य धेरै देशहरूमा धितो लागत तीव्र रूपमा बढेको छ, जसले सम्पत्ति दुर्घटना निम्त्याउँछ।

मुद्रास्फीति तीव्र रूपमा घट्ने
अर्थशास्त्रीहरूले आगामी महिनाहरूमा मुद्रास्फीति तीव्र रूपमा कम हुने अपेक्षा गरेका छन्, किनभने ऊर्जा मूल्यहरूमा प्रारम्भिक वृद्धिले बढ्दो लागतमा वार्षिक वृद्धिलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ। तर, ग्यास र बिजुलीको मूल्य रुसी आक्रमण अघिको भन्दा धेरै बढेको छ।

युद्धका कारण खाद्यान्नको मूल्य बढ्यो
रसिया विश्वको नम्बर १ हो र युक्रेन विश्वको निर्यातको झण्डै एक तिहाइ हिस्सा ओगटेको गहुँ निर्यात गर्ने पाँचौं ठूलो देश हो। यी दुवै देश मल र अन्य अत्यावश्यक वस्तुका पनि महत्वपूर्ण उत्पादक हुन्। युद्धले यी आपूर्तिहरू अवरुद्ध गरेको छ। यति मात्र होइन खाद्यान्नको मूल्य पनि ह्वात्तै बढेको छ ।

धेरै देशहरूले विश्वव्यापी रूपमा चुनौतीहरूको सामना गर्नुपरेको छ । युद्धपछि, धेरै देशहरूले विश्वव्यापी स्तरमा चुनौतीहरूको सामना गरेका छन्। खाद्यान्न आयात गर्ने विकासोन्मुख देशहरू सबैभन्दा बढी प्रभावित भएका छन् । उत्तर अफ्रिका र मध्यपूर्वका देशहरू रूसी र युक्रेनी गहुँको सबैभन्दा ठूलो खरिदकर्ता हुन्, तर यी गरिब देशहरूले दोहोरो मारको सामना गरिरहेका छन्।

अमेरिकी फेडरल रिजर्भले बढ्दो मुद्रास्फीतिको प्रतिक्रियामा ब्याज दर बढाउन चालेको कदमले डलरको मूल्य बढाएको छ। यसले विकासोन्मुख देशहरूलाई वस्तुहरू आयात गर्न र अमेरिकी मुद्रामा मूल्याङ्कित विश्वव्यापी बजारहरूमा पैसा उधारो गर्न अझ महँगो बनाउँछ।

पहिले नै घटेको थियो अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार
रुसी आक्रमणअघि नै अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार घट्दै गएको थियो, तर बढ्दो भूराजनीतिक तनाव र आपूर्ति शृङ्खला सुरक्षालाई लिएर चिन्ताको बीचमा गत वर्ष यो प्रवृत्ति बढेको छ।

रूसबाट सस्तो कच्चा पदार्थको प्रलोभनले पहिले कहिल्यै नदेखेको मापनमा प्रतिबन्धबाट बच्न प्रेरित गरिरहेको छ। युके एकाउन्टेन्सी फर्म डेलोइटका प्रमुख अर्थशास्त्री इयान स्टीवर्टले भनेका छन्। युरोपेली संघले फ्याँकिएको रुसी तेलले चीन, भारत र टर्कीमा तयार ग्राहक फेला पारेको छ ।

-Agency