काठमाण्डौ । विश्वका प्रख्यात टेक स्टार्टअपहरू र उद्यम पूंजी कम्पनीहरूले सिलिकन भ्याली बैंकलाई राम्ररी चिन्छन्। यो बैंक टाट पल्टिएपछि हाल यसलाई नियामकले नियन्त्रणमा लिएका छन् । यो घटना बाहिरिएसँगै अमेरिकी, यूरोप र एशियाली देशहरुको सेयर बजारमा पनि गिरावट आएको छ । ती सबै देशका सेयर बजारमा बैंकको सेयरको मूल्यमा त्यसको प्रभाव देखिएको छ । 

यो एक दशकअघि वाशिंगटन म्युचुअलको पतन पछि वित्तीय संस्थाको सबैभन्दा ठूलो पतन थियो। यसैबाट पनि यो कति ठूलो असफलता हो भनेर बुझ्न सकिन्छ। 

यो बैंकमा खाता भएका केही स्टार्टअपहरूले आफ्ना कर्मचारीहरूलाई भुक्तानी गर्न कठिनाइको सामना गरिरहेका छन्। यदि उनीहरूले आफ्नो कोषमा पहुँच कायम गर्न सकेनन् भने आफ्ना परियोजनाहरु छाड्नुपर्ने डर उनीहरुलाई छ । 

अब बैंक किन असफल भयो ? को धेरै प्रभावित भयो ? र यो घटनाले अमेरिकाको व्यापक बैंकिङ प्रणालीलाई असर गर्न सक्छ कि सक्दैन ? यी प्रश्नहरूको जवाफ खोज्ने प्रयास गरौं।

सिलिकन भ्याली बैंकले गत वर्ष फेडरल रिजर्भको मुद्रास्फीतिसँग लड्न ब्याजदर बढाउने आक्रामक योजनाको साथमा टेक्नोलोजी स्टकमा आएको गिरावटको कारण ठूलो मारको सामना गर्नुपरेको थियो । 

बैंकले ग्राहकको निक्षेप प्रयोग गरेर वर्षौंमा अर्बौं डलरको ऋणपत्र किनेको थियो। सामान्यतया बैंकहरूले गर्ने काम यही हो। यी लगानीहरू सामान्यतया सुरक्षित हुन्छन्, तर ब्याजदर बढ्दै जाँदा यी लगानीहरूको मूल्य घटेको छ। 

किनभने उनीहरूले आजको उच्च ब्याजको तुलनामा कम ब्याज पाइरहेका थिए। सामान्यतया यो समस्या होइन, किनकि बैंकहरूले लामो अवधिका लागि लगानी गर्छन्। तर चीजहरू परिवर्तन हुन सक्छ जब उनीहरूले आपतकालीन अवस्थामा बेच्नु पर्छ।

यो बैंकका ग्राहकहरू धेरै हदसम्म स्टार्टअपहरू र अन्य प्राविधिक(केन्द्रित कम्पनीहरू थिए, जो गत वर्षदेखि नगदका लागि संघर्ष गरिरहेका थिए। भेन्चर क्यापिटल फाइनान्सिङ सुकेको थियो। कम्पनीहरूले नाफाविहीन व्यवसायहरूको लागि थप फाइनान्सिङको सुविधा प्राप्त गर्न सकेनन्। त्यसैले त्यस्ता कम्पनीले आफ्नो  कोष प्रयोग गर्नुपर्यो, जुन उसले सामान्यतया सिलिकन भ्याली बैंकमा जम्मा गरेको थियो। त्यसैले सिलिकन भ्यालीका ग्राहकहरूले आफ्नो निक्षेप फिर्ता लिन थाले। 

सुरुमा यो खासै समस्या थिएन तर पछि बैंकले ग्राहकहरुबाट रकम झिक्न अनुरोध गर्न थाल्यो । त्यसैले यी अनुरोधहरू पूरा गर्न बैंकले आफ्नो सम्पत्ति बेच्न बाध्य भयो।

घाटामा बन्डहरू बेच्दा सिलिकन भ्याली बैंक टाट पल्टिने अवस्थामा पुग्यो । बैंकले बाहिरी लगानीकर्तामार्फत थप पुँजी जुटाउने प्रयास गरे पनि सफल हुन सकेन । बैंक नियामकहरूले सिलिकन भ्याली बैंकको सम्पत्ति जफत गर्नु बाहेक अर्को विकल्प थिएन, बैंकमा रहेको बाँकी सम्पत्ति र निक्षेपहरू जोगाउन।

के २००८ को जस्तै संकट फेरि आउन लागेको हो ?
के यो हामीले फेरि २००८ जस्तै संकटको सामना गर्न सक्छौं भन्ने संकेत हो ? अहिले नै छैन र अहिले नै यो फराकिलो बैंकिङ क्षेत्रमा फैलिने सम्भावना नरहेको विज्ञहरुको विश्वास छ । 

सिलिकन भ्याली बैंक ठूलो थियो, तर प्रविधि र त्यही क्षेत्रसँग सम्बन्धित कम्पनीहरूको संसारमा मात्र सीमित थियो। पछिल्लो एक वर्षमा नराम्ररी प्रभावित भएको अर्थतन्त्रको त्यो विशेष भागसँग यसको धेरै काम थियो। 

अन्य बैंकहरू धेरै उद्योगहरू, ग्राहक आधारहरू र भौगोलिक क्षेत्रहरूमा आधारित धेरै फराकिलो कार्यक्षेत्र बनाएर काम गरिरहेका छन्। यसकारण पनि त्यस्ता बैंकहरुमा कुनै समस्या हुनेछैन । फेडरल रिजर्भले ठूलो मन्दी र व्यापक बेरोजगारीको अवस्थामा पनि ठूला बैंकहरू जीवित रहने बताउँदै आएको छ । 

-सिएनएनबाट भावानुवाद