काठमाण्डौ । विश्वभर अहिले कोरोनाको उपचारको लागि प्रोनिङ विधिको प्रयोग भइरहेको छ, जसमा संक्रमतिलाई घोप्टो पारेर पेटको सहारामा सुुताइने गरिन्छ । 

यतिबेला विश्वभर कोरोना संक्रमणका घटनाहरु दिनानुुदिन बढिरहेको छ । यस्तोमा विश्वभरका अस्पतालहरुबाट विभिन्न तस्बिरहरु पनि सार्वजनिक भइरहेका छन् । यी तस्बिरहरुमा अस्पतालको इन्टेन्सिभ केयर युुनिटका अत्याधुुनिक भेन्टीलेटरहरुमा पल्टिरहेका बिरामीहरु देख्न सकिन्छ । भेन्टिलेटरमा संक्रमितहरुलाई सास फेर्न सजिलो हुुने गर्दछ । तर, यी तस्विरहरुको एउटा विशेष कुुरामा अहिले सबैको नजर अडिएको छ । यी तस्विरहरुमा धेरैजसो बिरामीहरुलाई घोप्टो परेर पेटका सहारामा सुुताइएको हुुन्छ । किन यस्तो गरिएको होला ? 

वास्तवमा यो एउटा पुुरानो विधि हो, जसलाई प्रोनिङ भन्ने गरिन्छ । यो विधिमा सास लिन गाह्रो परेका बिरामीहरुलाई सहजता मिलेको पाइएको छ । यस पोजिसनमा पल्टँदा फोक्सोमा धेरै अक्सिजन पुुग्ने गर्दछ । तर, यो विधिको आफ्नै खतराहरु पनि छन् । 

बिरामीहरुलाई प्रोनिङ पोजिसनमा कयौं घण्टासम्म राख्ने गरिन्छ ताकि उनीहरुको फोक्सोमा जमेर रहेको तरल पदार्थ चल्न सकोस् । यसो गर्दा बिरामीहरुलाई स्वास लिन सजिलो हुुने गर्दछ । 

इन्टेन्सिभ केयर युुनिटमा कोरोना संक्रमित बिरामीको उपचारमा यो विधिको प्रयोग धेरै नै बढेको छ । जोन हपकिन्स युुनिर्भसिटीका असिस्टेन्ट प्रोफेसर र फोक्सो तथा क्रिटीकल केयरका मेडिसिन एक्सपर्ट गालिया तस्तोस भन्छन्,“अधिकांश कोभिड १९ का बिरामीहरुको फोक्सोमा पर्याप्त अक्सिजन पुुग्न सक्दैन, जसका कारण खतरा पैदा हुुने गर्दछ । जब यस्ता बिरामीहरुलाई अक्सिजन दिइन्छ त्यो पनि पर्याप्त हुने गर्दैन । यस्तो अवस्थामा हामी उनीहरुलाई पेटको सहारामा घोप्टो पारेर राख्ने गर्दछौ । यो पोजिसनमा बिरामीको मुुख तल पर्ने गर्दछ, जसका कारण उनीहरुको फोक्सो बढ्ने गर्दछ ।’ 

गालियातस्तोसका अनुुसार मानिसको फोक्सोको ठूलो भाग पिठ्यूँतिरको हुुने गर्दछ । त्यसैले यदि कोही पिठ्यूँको सहाराले पल्टेर अगाडितिर हेर्दछ भने उक्त मानिसको फोक्सोमा अधिक अक्सिजन पुुग्ने सम्भावना कम हुुने गर्दछ । यसको विपरीत यदि कोही मानिस प्रोनिङ पोजिसनमा पल्टन्छ भने उसको फोक्सोमा धेरै अक्सिजन पुुग्ने गर्दछ र फोक्सोका अलग अलग भागले आफ्नो काम गर्ने गर्दछन् । डाक्टर गालियातस्तोस भन्छन्,“यो विधिले परिवर्तन ल्याएको देख्न सकिन्छ । हामीहरुले यो विधिले बिरामीहरुलाई फाइदा पुुगेको देखेका छौ । एक्युुट रेस्पेटरी डिस्ट्रेस सिन्ड्रोम (एआरडिएस)देखिएका कोभिड १९ का बिरामीहरुलाई मार्च महिनामा विश्व स्वास्थ्य संगठनले १२ लेखि १६ घण्टासम्म प्रोनिङ पोजिसनमा राख्न सिफारिस गरेको थियो । 

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुुसार यो विधि बच्चाहरुका लागि पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ । तर, यसलाई सुरक्षित गर्नका लागि प्रशिक्षित व्यक्ति र अतिरिक्त विशेषज्ञता चाहिने गर्दछ । अमेरिकी थेरासिस सोसाइटीले चीनको वुुहानस्थित जियानतान हस्पिटलमा फेब्रुुअरी महिनामा एआरडिएस भएका १२ जना कोभिड १९ का बिरामीहरुमाथि अध्ययन गरेको थियो । 

यो अध्ययनका अनुुसार प्रोनिङ पोजिसनमा रहेका बिरामीको फोक्सोको क्षमता अन्यको तुलनामा धेरै पाइएको थियो । 

यो विधिको खतराहरु
यो विधि धरै सजिलो देखिए पनि यसका पनि आफ्नै खतराहरु पनि छन् । बिरामीलाई पेटको सहारामा पल्टाउन समय लाग्ने गर्दछ । यस्तो गर्न अनुुभवी विशेषज्ञको आवश्यकता पर्ने गर्दछ । डाक्टर गालियातस्तोस भन्छन्, “ यो सजिलो छैन । यसलाई प्रभावकारी ढंगबाट गर्नका लागि चार–पाँच जना विशेषज्ञहरुको आवश्यकता पर्ने गर्दछ ।” 

अस्पतालहरुमा यो विधिको प्रयोग गर्न धेरै नै गाह्रो हुुने गर्दछ । किनकि त्यहाँ पहिलेदेखि नै स्टाफको कमी हुुने गर्दछ र कोभिड १९ का बिरामीहरुले उनीहरुको समस्या झनै बढाइदिएका छन् । 

बिरामीको पोजिसन बदल्नमा अन्य मुुश्किलको सामना गर्नुु पर्ने हुुनसक्छ । डा.गालियातस्तोस भन्छन्,“हाम्रो ठूलो चिन्ताको विषयमध्ये मोटोपन एउटा समस्या  हो । हामीहरुले छातिमा इञ्जुुरी भएका बिरामीहरुका लागि विशेष सावधानी अपनाउनुुपर्ने हुुन्छ । यसका साथै भेन्टिलेटर र क्याथेटर ट्यूबमा राखिएका बिरामीहरुलाई पनि विशेष सावधानी अपनाउनुुपर्ने हुुन्छ ।” 

यसका साथै यो विधिले हर्ट अट्याकको सम्भावना पनि बढाइदिन्छ र कयौं पटक त सास लिनमा पनि अवरोध आउने गर्दछ । 
-एजेन्सीको सहयोगमा