काठमाण्डौ । भारतमा कोरोनाको रोकथाम र नियन्त्रणका लागि राष्ट्रव्यापी रुपमा लागू गरिएको लकडाउनका कारण त्यहाँका विभिन्न भागमा मृृत्युुदर नाटकीय रुपमा कमी आएको छ । सन् २०१९ डिसेम्बरमा पहिलो पटक चीनमा देखिएको कोरोनाभाइरसको वास्तिवक प्रभावलाई निर्धारण गर्न विश्वव्यापी रुपमा भइरहेको मृत्युुदरको छानविन भइरहेको छ । 

विश्वभर कोरोनाबाट करीब २७ लाख मानिसहरु संक्रमित भएका छन् भने १ लाख ९० हजार मानिसहरुको यसबाट मृत्युु भइसकेको छ । विश्वका केही देशहरुमा मृत्युुदर बढिरहेका बेला भारतमा भने अवस्थाविपरीत देखिएको छ । मृत्युुदर घटिरहेकाले भारतका कतिपय स्थानहरु, अस्पतालहरु, अन्तेष्ठि घरहरु र अन्तिम संस्कार हुुने ठाउँहरु के भइरहेको छ भनेर आश्चर्यचकित भएका छन् । 

“हाम्रा लागि यो आश्चर्य हो ।” कोलकता र बैंगलोरमा रहेको अन्तेष्ठि फ्युुनरल सर्भिसेसकी कार्यकारी प्रमुुख श्रृति रेड्डीले भनिन् । 

यो वर्षको जनवरी महिनामा कम्पनीले औसतमा दैनिक करीब ५ वटा लाशलाई अन्तेष्ठि गर्ने काम गर्दथ्यो भने यो महिनामा भने दिनको करीब ३ वटा लाशको मात्रै अन्तेष्ठि गरिरहेको छ । “तय गरेको भन्दा कम आम्दानी हुुन थाल्यो भने हामीले कर्मचारीको तलब काट्ने घोषणा गरेका छौ ।” रेड्डीले भनिन् । 

महानगरपालिकाको आँकडा अनुुसार १ करोड २० लाख मानिसको बसोबास रहेको सेन्ट्रल मुुम्बइमा मार्च महिनामा मृत्युुदरमा सन् २०१९ को सोही अवधिको तुुलनामा २१ प्रतिशतको गिरावट आएको छ । 

भारतका अन्य सहरका आँकडाहरुले पनि यस्तै अवस्था देखाएका छन् । प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको गृहराज्य गुुजरातमा अवस्थित अहमदावादको मृत्युुदरमा पनि मार्च महिनामा ६७ प्रतिशतको कमी आएको छ । 

मृत्युु दरमा व्यापक गिरावट आएपछि भारतमा रहेका अन्तेष्टि गृहका आम्दानीमा व्यापक कमी आइरहेको छ । 

“यदि हामीले मृत्युु दरमा कमी आइरहेको देखिरहेका छौ भने यसले कोरोनाको संक्रमण धेरै रहेको भन्ने आशंकालाई नकारी दिएको छ ।” हेल्थ फाउन्डेसन अफ इन्डियामा सार्वजनिक महामारीका प्राध्यापक गिरीधर बाबुले भने । 

कम दुर्घटना

भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले मार्च २५ मा भारतभर लकडाउन लागू गरेका थिए । यो लकडाउनले भारतका १ अर्ब ३० करोड जनतालाई घरमै सीमित गरेको थियो । भारतमा लकडाउन लागू भएपछि कोरोनाबाट संक्रमित हुुनेको संख्या २३०७७ पुुगेको छ भने मृत्युु हुुनेको संख्या ७१८ पुुगेको छ । 

भारतले अहिलेसम्म ५ लाख २५ हजारको जाँच गरेको छ । परीक्षण गरिएकामध्ये ४ प्रतिशत मानिसहरु पोजेटिभ देखिएका छन् । 

अमेरिकामा परीक्षण गरिएकामध्ये १८ प्रतिशत पोजेटिभ देखिएका छन् । 

भारतको अन्य देशभन्दा कम मृत्युुदर देखिएको छ । नेदरल्याण्डमा अप्रिल महिनाको पहिलो साता सामान्य अवस्थामा भन्दा करीब २ हजार बढी मानिसको मृत्युु भएको थियो । त्यस्तै इन्डोनेसियाको राजधानी जकार्तामा मार्च महिनामा अन्तेष्ठि गर्ने संख्यामा व्यापक वृद्धि भएको छ । इटलीका केही सहरमा पनि मृत्युु दर बढेको पाइएको छ । 

भारतका डाक्टर, सरकारी अधिकारीहरु र अन्तेष्ठि गर्ने कर्मचारीको अनुुमानका अनुुसार भारतमा घटेको सडक दुुर्घटना र रेल दुुर्घटनाका कारण मृत्युु दरमा कमी आएको हो । 

डाक्टर हेमन्त विश्व शर्माका अनुुसार सडक दुुर्घटनाका घटना र मद्यपान वा लागुुऔषध दुव्र्यसनबाट र हृदयघातका कारण मर्ने मानिसहरुको संख्यामा कमी आइरहेको छ । 

एक आधिकारिक आँकडा अनुुसार सन् २०१८ मा भारतमा सडक दुर्घटनाका कारण १५१४०० भन्दा धेरै मानिसको मृत्युु भएको थियो । जुुन संख्या विश्वको सबैभन्दा धेरै हो । 

सडक विभागका डाइरेक्टर परेस गोयलका अनुसार सन् २०१८ को तुुलनामा यो वर्ष सडक दुुर्घटनामा १५ प्रतिशतले कमी आउने प्रक्षेपण गरिएको छ । विश्वको सबैभन्दा ठूलो रेल सञ्जाल भएको भारतमा लकडाउनका कारण रेल सेवा ठप्प छ । जसका कारण रेल दुुर्घटनाबाट मृत्युु हुुनेको संख्यामा पनि कमी आएको छ । 

कम हत्या
भारतमा मृत्युुदरमा कमी आउनुुको अर्काे कारण हत्याको दरमा कमी आउनुु पनि हुुन सक्छ । भारतका अन्तेष्ठि गृहका अनुुसार हत्या भएका लाशहरुमा कमी आएको छ । पहिले दुुर्घटनाका करीब १० वटा लाश आउने गरेकोमा अहिले प्राकृतिक रुपमा मृत्युु भएकाको मात्रै लाश आउने गरेको उनीहरुले बताएका छन् ।

-एजेन्सी