काठमाण्डौ । युक्रेनमाथि आक्रमणको साइड इफेक्ट रुसमा बढ्दै गएको छ। यसअघि विश्वका धेरै प्रविधि कम्पनीहरुले रुसमा विभिन्न तरिकाले डिजिटल स्ट्राइक गरेका थिए। अहिले प्राविधिक कम्पनीहरुसँगै अटोमोबाइल, उड्डयन, ऊर्जा, वित्त, मिडिया र मनोरन्जन, सिपिङसँग सम्बन्धित धेरै ठूला कम्पनीहरुले रसियामा आफ्ना व्यापार–व्यवसाय बन्द गरेका छन्। यसमा एप्पल, डिज्नी, फोर्ड, एक्सन, बोइङ, बीपी र सेलजस्ता धेरै ठूला कम्पनी समावेश छन्।

यस्ता छन् व्यापार–व्यवसायी बन्द गर्ने कम्पनीहरु

प्रविधितर्फ

एप्पलः एप्पलले रुसी बजारमा आफ्ना सबै उत्पादन बेच्न बन्द गर्ने निर्णय गरेको छ। कम्पनीले युक्रेनका आमजनतालाई मद्दत गर्न आफ्नो नक्सामा पनि परिवर्तन गरिरहेको छ।

गुगलः अल्फाबेटको कम्पनी गुगलले रुसी प्रसारक आरटी र स्पुतनिकसँग जोडिएका मोबाइल एपहरु ब्लक गरिरहेको छ। कम्पनीले यसअघि नै रुसी सरकारी मिडिया कम्पनीहरुलाई समाचार सेवाबाट हटाइसकेको छ।

माइक्रोसफ्टः माइक्रोसफ्टले रुसी राज्य मिडिया कम्पनी आरटीको एप विन्डोज एप स्टोरबाट हटाएको छ। सरकारी मिडिया कम्पनीको विज्ञापनमा प्रतिबन्ध लगाइएको छ।

नोकियाः फिनल्यान्डको कम्पनी नोकियाले प्रतिबन्ध लागू गर्दै रुसमा आपूर्ति बन्द गर्ने घोषणा गरेको छ। कम्पनीले रुसको एमटीएस, भिम्पलकम, मेगाफोन र टेलिटुलाई सामान आपूर्ति गर्दछ।

अटोमोबाइलतर्फ

रेनोः फ्रान्सेली कार कम्पनी रेनोले रसियाको कार एसेम्बली प्लान्टमा केही गतिविधि बन्द गर्ने भएको छ। यसको पछाडि मुख्यतया लजिस्टिक समस्या रहेको बताइएको छ। रेनो प्रतिबन्धको मारमा पर्ने पश्चिमी कम्पनीहरुमध्ये एक हो। कम्पनीको कमाइको ८ प्रतिशत रुसबाट आउँछ र रेनोले रुसको सबैभन्दा ठूलो कार कम्पनी एभ्टोभीएजेडलाई पनि नियन्त्रण गर्छ।

फोर्ड मोटर्सः फोर्ड मोटर्सले रुसी कम्पनी सोलर्ससँगको संयुक्त लगानी तोड्ने निर्णय गरेको छ। कम्पनीले अर्को सूचना नआएसम्मका लागि रुसमा सबै सञ्चालन बन्द गर्ने घोषणा गरेको छ। फोर्ड पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय कार कम्पनी हो, जसले रुसमा आफ्नो एसेम्बली लाइन सुरु गरेको थियो। 

बीएमडब्ल्यू: जर्मन अटो कम्पनी बीएमडब्ल्यूले पनि आफ्ना कारहरु रसिया पठाउन अस्वीकार गरेको छ। कम्पनीले रुसमा रहेको आफ्नो प्लान्टबाट पनि उत्पादन बन्द गरिरहेको छ।

हार्ले डेभिडसन: अमेरिकी मोटरसाइकल निर्माता कम्पनी हार्ले डेभिडसनले रुसमा आफ्नो व्यवसाय बन्द गरेको छ। कम्पनीले रुसमा आफ्नो बाइकको छुट्टै स्लट पनि पठाएको छैन।

जगुआर ल्यान्ड रोभरः बेलायतको लक्जरी कार कम्पनी जगुआर ल्यान्ड रोभरले रुसलाई कार पठाउन तत्काल प्रभावकारी बन्दै गरेको छ। यो कम्पनीको नियन्त्रण भारतको टाटा मोटर्ससँग छ।

एस्टन मार्टिनः बेलायतको अर्को लक्जरी कार कम्पनी एस्टन मार्टिनले पनि रुसलाई कार आपूर्ति बन्द गरेको छ। रसिया र युक्रेनले कम्पनीको कुल सञ्चालनको १ प्रतिशतभन्दा कममात्र योगदान गर्दछ।

डायमलर ट्रक: ट्रक निर्माता डायमलरले रुसमा आफ्नो व्यवसाय तत्काल प्रभावबाट बन्द गर्ने घोषणा गरेको छ। यसमा रुसी ट्रक निर्माता कमाजसँगको सहकार्य पनि समावेश छ। डायमलरको मूल कम्पनी मर्सिडिजले कामाजमा रहेको आफ्नो १५ प्रतिशत सेयर जतिसक्दो चाँडो बेच्न चाहेको बताएको छ।

भोल्भो कारः स्विडेनी कार कम्पनी भोल्भोले अर्को सूचना नभएसम्म आफ्ना कारहरु रुसी बजारमा ढुवानी गर्न रोकेको छ। सन् २०२१ म, भोल्भो कम्पनीले रुसी बजारमा कुल ९ हजार युनिट कार बेचेको थियो।

जनरल मोटर्सः जनरल मोटर्सले पनि अर्को सूचना नभएसम्म रुसलाई सवारी साधनको आपूर्ति बन्द गर्ने घोषणा गरेको छ। अमेरिकाको डेट्रोइटको यो कम्पनीको रुसमा कुनै प्लान्ट छैन। प्रत्येक वर्ष यो कम्पनीले रुसमा लगभग ३ हजार युनिट कार बिक्री गर्दछ।

मित्सुबिसीः जापानको मित्सुबिसी मोटर्सले पनि रुसमा कार उत्पादन र बिक्री गर्न बन्द गर्न सक्छ। आर्थिक प्रतिबन्धले कम्पनीको आपूर्ति शृंखलामा बाधा पुर्याउन सक्ने कम्पनीको डर छ।

उड्डयनतर्फ

बोइङ: अमेरिकी विमान निर्माता कम्पनी बोइङले रुसी एयरलाइन्सलाई नयाँ विमानको डेलिभरी, भाडामा लिने तथा पार्टपुर्जा, मर्मतसम्भार र प्राविधिक सहयोग बन्द गर्ने जनाएको छ। कम्पनीले तत्कालका लागि किभमा रहेको आफ्नो कार्यालय पनि बन्द गरेको छ।

एयरक्याप होल्डिङः विश्वको सबैभन्दा ठूलो भाडामा लिने कम्पनी एयरक्याप होल्डिङले रुसी एयरलाइन्सका लागि सबै भाडा गतिविधिहरु बन्द गर्ने घोषणा गरेको छ। रुसी एयरलाइन्सका आधाभन्दा बढी विमान भाडामा लिएको थियो। सन् २०२१ मा एयरक्याप होल्डिङका ५ प्रतिशत विमान रुसमा भाडामा लिएका थिए।

ऊर्जातर्फ

सेलः अमेरिकी पेट्रोलियम कम्पनी सेलले रुसको व्यापार छोड्ने घोषणा गरेको छ। यसमा सखालिन २ एलएनजी प्लान्ट पनि समावेश छ। सेलको यसमा २७.५ प्रतिशत हिस्सेदारी छ। जब कि रुसी कम्पनी गाजप्रोमको ५० प्रतिशत सेयर स्वामित्व र सञ्चालन छ।

एक्सन मोबिलः एक्सन मोबिलले रुसको तेल र ग्यास क्षेत्रमा आफ्नो सञ्चालन बन्द गर्ने घोषणा गरेको छ। हाल यो रुसी बजारमा ४ अर्ब डलरको मूल्यवान कम्पनी रहेको छ। कम्पनीले अब रुसमा नयाँ लगानी गर्ने छैन।

ईएनआईः इटालियन ऊर्जा कम्पनी ईएनआईले ब्लू स्ट्रिम पाइपलाइनमा आफ्नो हिस्सेदारी बेच्न गइरहेको छ। यो पाइपलाइन रुसी ग्यास टर्कीसम्म पुर्याउन डिजाइन गरिएको हो र रुसी कम्पनी गाजप्रोमको पनि यसमा हिस्सेदारी छ। सन् २०२० मा ईएनआईले रुसबाट लगभग २२.५ अर्ब क्युबिक मिटर ग्यास खरिद गरेको थियो। 

ओएमभीः अस्ट्रियाको ऊर्जा समूह ओएमभीले गाजप्रोमको ग्यास क्षेत्र परियोजनामा हिस्सेदारी खरिद गर्ने योजना रद्द गरेको छ र नर्थ स्ट्रिम ग्यास पाइपलाइनमा आफ्नो भूमिकामा पुनर्विचार गरिरहेको छ। यो पाइपलाइन बाल्टिक सागरबाट रुसी ग्यास जर्मनीसम्म ल्याउन निर्माण गरिएको हो। जर्मनीले आपूर्ति सुरु गर्न पहिले नै अस्वीकार गरिसकेको छ।

इक्विनरः नर्वेजियन ऊर्जा कम्पनी इक्विनर पनि रुसी संयुक्त उद्यमबाट बाहिर निस्कँदैछ। यो कम्पनी ३० वर्षभन्दा बढी समयदेखि रुसमा अवस्थित छ। सन् २०१२ मा यसले रोजनेफ्टसँग व्यापक साझेदारी सुरु गरेको थियो। 

ओरस्टेडः डेनमार्कको ओरस्टेड कम्पनीले रसियाको पावर प्लान्टहरुमा कोइला र बायोमास आपूर्ति बन्द गर्ने घोषणा गरेको छ। तर, कम्पनीले गाजप्रोमबाट हरेक वर्ष दुई अर्ब घनमिटर प्राकृतिक ग्यास किन्न जारी राख्नेछ। ग्यास खरिदका लागि कम्पनीहरुबीच लामो समयदेखि सम्झौता भएको छ।

ब्रिटिश पेट्रोलियमः ब्रिटिस पेट्रोलियमले रुसी तेल कम्पनी रोजनेफ्टको १९.७५ प्रतिशत सेयर खारेज गर्ने निर्णय गरेको छ।

डिजाइनतर्फ

एडिडासः खेल कपडा र जुत्ता प्रमुख एडिडासले रुसी फुटबल संघसँगको आफ्नो साझेदारी समाप्त गरेको छ।

नाइकी: नाइकीले रुसमा आफ्नो वेबसाइट र एपमार्फत आफ्ना उत्पादनहरु खरिद गर्न बन्द गरेको छ। किनकि यसले हाल रुसमा डेलिभरीको जिम्मेवारी लिन नसक्ने जनाएको छ। 

मनोरञ्जन र वित्ततर्फ

एचएसबीसीः अन्तर्राष्ट्रिय बैंक एचएसबीसीले रुसका बैंकहरुसँगको आफ्नो व्यापारिक सम्बन्ध अन्त्य गरिरहेको छ। रुसको दोस्रो ठूलो बैंक भीटीबीलगायत अन्य धेरै बैंकहरु एचएसबीसीसँग साझेदारीमा छन्। तर, कम्पनीका २०० कर्मचारीमात्र रुसमा छन्। ५० अर्ब डलरको कम्पनीमा रुसको १ करोड ५० लाख डलरमात्रै सेयर रहेको छ।

हलिउडः हलिउडको डिज्नी, वार्नर ब्रदर्स र सोनी पिक्चर्स इन्टरटेनमेन्टले आफ्ना आगामी फिल्महरु रुसी थिएटरहरुमा नदेखाउने निर्णय गरेको छ। – एजेन्सी