काठमाण्डौ । प्रायः मानिस आफ्नो आर्थिक अवस्थालाई लिएर निकै चिन्तित हुन्छन् । प्रायः यो बजारमा आउने उतारचढवाका क्रममा मात्रै होइन अन्य थुप्रै कारणले यस्तो अवस्था सिर्जना हुन्छ । 
आउनुस् जानौँ आर्थिक अवस्थालाई लिएर कस्ता–कस्ता आशंका र चिन्ता हुन्छन् र त्यसलाई समाधान गरी राम्रो र सहज वित्तीय अवस्था बनाउन के–कस्ता उपाय अपनाउन सकिन्छ । 
यसरी खोज्नुहोस् समाधानका उपायहरु –
डर : मलाई स्टक मार्केटमा ठूलो नोक्सानी हुन्छ ।

यो सायद सबैभन्दा सामान्य वित्तीय डर हो । विशेषगरी नयाँ, कम अनुभवी र कम वित्तीय जानकारी राख्ने लगानीकर्तामा यस्तो डर देखिन्छ । यो त्यस्ता मानिसका लागि सत्य भोगाइ हो जसले पहिले नै मार्केटको उतारचढावमा नोक्सानी व्यहोरेको छ । यसले गर्दा पनि मार्केटमा नोक्सानी हुने डर उत्पन्न हुन सक्छ । 

समाधान : यदि तपाइँलाई लगानीबारे जानकारी छैन र तपाइँले नोक्सानी व्यहोर्नुभएको छ वा यही कारणले तपाइँलाई डर छ भने यसको एउटै समाधान हुन सक्छ तपाइँ सीधै कम्पनीका सेयरहरु किनेर स्टक मार्केटमा प्रवेश नगर्नुस् । सुरुमा म्युचुअल फन्डबाट लगानी गर्न थाल्नुहोस् । यदि तपाइँ कम्पनीका सेयरहरुमा लगानी गर्न चाहनुहुन्छ भने पहिला यसबारे आफ्ना साथीभाइ र आफन्त जो पहिलेदेखि नै यो क्षेत्रमा लागेका छन् उनीहरुसँग सुझाव लिनुहोस् । अनि उचित लागेमात्र सेयरमा लगानी बढाउनुहोस् । तपाइँका लागि अर्को महत्वपूर्ण सुझाव यो पनि हुन सक्छ कुनै कम्पनीको सेयरमा लङ टर्म लगानी गर्नुहोस् र मार्केटमा हुने दैनिक उतारचढावबाट बच्नुहोस् । 

डर : मसँग रिटायरमेन्टपछि पर्याप्त पैसा हुने छैन, त्यसैले आफ्ना छोराछोरीमा भर पर्नुपर्ने हुन सक्छ ।

लगभग ५१ प्रतिशत मानिसलाई आशंका हुन्छ कि रिटार्यमेन्टपछि उनीहरुसँग पैसा हुनेछैन । यीमध्ये १० मा ७ जना आफ्ना छोराछोरीमा भर पर्नुपर्ने आशा राख्छन् ।

समाधन : यदि तपाइँलाई लाग्छ कि जागिर जीवनको समाप्तिसँगै रिटायरमेन्टमा थोरै पैसा हुनेछ र त्यसबाट जीवन निर्वाह गर्न कठिन हुन्छ भने अहिलेदेखि तपाइँ फजुल खर्च घटाएर बचत गर्ने बानी बसाल्नुहोस् । अनि बचत गरेको पैसा राम्रो प्रतिफल हुने ठाउँमा पनि लगाउनुहोस् । जसले गर्दा तपाइँको सम्पत्ति बढ्दै जानेछ र रिटायरमेन्टमा राम्रै पैसा जम्मा हुनेछ । यसले तपाइँले आफ्ना छोराछोरीमा निर्भर हुनुपर्ने अवस्थाबाट मुक्ति दिलाउनेछ । 

डर : मेरो जागिर गुम्ने अवस्थामा छ । 

यदि तपाइँ जागिर गुम्ने अवस्थाले चिन्तित हुनुहुन्छ भने तपाइँ आफ्नो बोस वा सहकर्मीबाट यसको स्पष्ट संकेत पाइसक्नुभएको छ । वा, तपाइँ जहाँ काम गर्नुहुन्छ, त्यो कम्पनीले कर्मचारी कटौती गर्न लागेको छ । यस्तो अवस्थामा तपाइँले आउनेसक्ने स्थितिको मुकाबिला गर्न तयार हुनुपर्छ । 

समाधान : तपाइँ पहिले इमान्दारिताका साथ काम गर्नुहोस् । अनि महसुस गर्नुहोस् कि तपाइँभित्र उब्जिएको जागिर जाने चिन्ताले कतै तपाइँको काम त प्रभावित भइरहेको छैन । यदि त्यसो हो भने पहिले गएर आफ्नो बोसलाई आफ्नो आशंकाबारे बताउनुहोस् र सोध्नुहोस् अनि निश्चिन्त भएर अगाडि बढ्नुहोस् । यदि कारण तपाइँ नभएर कम्पनीमा भइरहेको नोक्सानी हो भने तपाइँले छिटै अर्को जागिर खोज्ने तयारी गर्नुहोस् । यस्तो परिस्थिति निजी कम्पनीहरुमा प्रायः देखिने भएकोले तपाइँले जागिरको अवधिमा सीपसँगै मासिक रुपमा रकम बचत गर्नुपर्छ । अझै जागिरको सुरुआतबाटै बचत गर्ने बानी बसालेमा यस्तो अवस्थामा अर्को जागिर नपाउन्जेलसम्म तपाइँलाई वित्तीय संकटको सामना गर्नुपर्ने छैन । 

डर : म ऋणमा डुबेको छु, कसरी तिर्ने ?

ऋण लिने बानी बसिसकेका मानिस प्रायः हरेक चिज उधारोमै किन्न चाहन्छन् । अझै त्यस्ता मानिस ऋणमाथि ऋण थप्दै जान्छन् । जसमा लामो समयको ऋण टाउको दुःखाइको विषय बन्न सक्छ । ऋणको भार थपिँदै जाँदा कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ताले मनमा घर बनाउन थाल्छ । 

समाधान : यो डर कम गर्ने उत्तम तरिका भनेको तपाइँ आफ्नो आम्दानीको ४०–५० प्रतिशतभन्दा बढी ऋण नलिनुहोस् । अर्थात् मासिक रुपमा साँवाब्याज गरेर तपाइँको आम्दानीको अधिकतम ५० प्रतिशतसम्म ईएमआई भर्ने क्षमता राख्नुपर्छ । मासिक रुपमा ईएमआई तिर्नुहोस्, लापरबाही नगर्नुहोस् । आम्दानीको बाँकी ५० प्रतिशतमध्येबाट पनि २५ प्रतिशतसम्म बचत गर्ने कोसिस गर्नुहोस् र त्यसलाई सही ठाउँमा लगानी गर्नुहोस् । यसले भविष्यमा तपाइँको बाँकी ऋण तिर्न सहजता प्रदान गर्नेछ । यदि तपाइँले पहिले नै ठूलो ऋण लिनुभएको छ भने त्यसलाई तिर्ने व्यवस्थित योजना बनाउनुहोस् । 

डर : स्वाथ्योपचारमा लाग्ने ठूलो खर्च कहाँबाट जुटाउने ?

मेडिकल इमर्जेन्सीमा तपाइँको बचत रकम खर्च हुने डरका कारण तनाव हुन सक्छ । गम्भीर बिरामी र जटिल दुर्घटनाका घटनामा प्रायः यस्तो स्थिति सिर्जना हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा सामान्य हेल्थ इन्स्योरेन्स पोलिसी पर्याप्त नहुन सक्छ । 

समाधान : यसका लागि पहिले नै तपाइँले एउटा राम्रो हेल्थ इन्स्योरेन्स पोलिसी बनाउनुहोस् । जसले गर्दा स्वास्थ्योपचारमा हुने आर्थिक अभावबाट उन्मुक्ति पाउन सकियोस् । – एजेन्सी