काठमाण्डौ । भारतीय उद्योगपति गौतम अडानीको अडानी समूह र समूहको कम्पनीको सेयरमा भएको उथलपुथलका सम्बन्धमा गत जनवरी २४ मा प्रकाशित हिन्डनबर्ग अनुसन्धान प्रतिवेदनले पनि धेरै नयाँ शब्दहरु खुलाएको छ। 

यी विरलै सुनिने शब्दहरु हुन्। यीमध्ये एउटा हो ‘सर्ट सेलिङ’। अडानी समूहलाई कठघरामा उभ्याउने अमेरिकी फर्म हिन्डनबर्गले आफूलाई ‘सर्ट सेलर’ फर्मका रुपमा वर्णन गर्छ। 

सर्ट सेलिङ भनेको के हो ?

गत जनवरीको अन्त्यमा जारी गरिएको आफ्नो प्रतिवेदनमा अमेरिकी अनुसन्धान फर्म हिन्डनबर्गले अडानी समूहमाथि लेखा हेरफेर र स्टक हेरफेर गरेको आरोप लगाएको छ। यसबाहेक बैंकबाट प्राप्त कर्जाप्रति पनि समूहले गहिरो चिन्ता व्यक्त गरेको छ। यो रिपोर्टपछि गौतम अडानीलाई ठूलो नोक्सान भएको छ। यो सम्पूर्ण मामिलामा अहिलेसम्म हेडलाइनमा रहेको शब्द ‘सर्ट सेलिङ’ हो। सर्ट सेलिङ भनेको सेयर बजारमा व्यापार गर्ने तरिका हो, जसमा लगानीकर्ताले कम्पनीको स्टक बढेकोमा होइन तर यसको ठूलो गिरावटमा बाजी लगाउँदछ।

सरल भाषामा भन्नुपर्दा सेयर बजारमा कुनै पनि लगानीकर्ताले भविष्यमा त्यसको मूल्य बढ्न सक्ने रणनीतिमा कम्पनीको सेयर खरिद गर्छ। जब सेयरको मूल्य बढ्छ उसले तिनीहरुलाई बेचेर नाफा कमाउँछ। 

यसविपरीत सर्ट सेलिङमा भविष्यमा मूल्य घट्ने प्रबल सम्भावना हुँदा सेयरको खरिदबिक्री गरिन्छ। यस्तो अवस्थामा सर्ट सेलरले आफूसँग सेयर नभए पनि बेच्छन्। यस विधिमा उसले कम्पनीको सेयर किनबेच गर्दैन तर क्रेडिटमा बिक्री गर्छ। 

सर्ट सेलिङ गैरकानुनी होइन तर सेयर खरिदबिक्रीको पूर्ण कानुनी तरिका हो। यद्यपि यसमा संलग्न जोखिम उच्च छ।

सर्ट सेलिङको खेल कसरी बुझ्ने ? 

उदाहरणका लागि यदि सर्ट सेलरले एउटा कम्पनीको सेयर खरिद गर्छ भने २०० रुपैयाँको स्टक भविष्यमा १०० रुपैयाँमा झर्छ। यही आशामा उसले अन्य ब्रोकरबाट यस कम्पनीको सेयर ऋणका रुपमा लिएका छन्। यसो गरेपछि सर्ट सेलरले यी उधारो सेयरहरु अन्य लगानीकर्ताहरुलाई बेच्छन्। जो २०० रुपैयाँमा मात्र किन्न तयार हुन्छन्। 

अर्कोतर्फ कम्पनीको स्टक सोचेअनुरुप १०० रुपैयाँमा झर्दा सर्ट सेलरले सोही लगानीकर्ताबाट सेयर किन्छन्। उसले १०० रुपैयाँमा सेयर किनेर आफूले ऋण लिएको व्यक्तिलाई फिर्ता गर्छ। सोहीअनुसार उसले प्रतिसेयर १०० रुपैयाँ नाफा बुक गर्छ। 

अहिलेसम्म १६ कम्पनीको रिपोर्ट सार्वजनिक

अडानी समूहलाई कठघरामा उभ्याउने छोटो बिक्रेता कम्पनी हिन्डनबर्गको बारेमा पनि यो आफ्नो नाफाको खेल हो भनी भनिएको छ। यस्तो रणनीति अपनाएरमात्र कम्पनीले करोडौँ आम्दानी गर्छ। 

नाथन एन्डरसनको नेतृत्वमा २०१७ मा यसको सुरुवातपछि हिन्डनबर्गले लगभग १६ कम्पनीहरुमा कथित अनियमितताहरुसँग सम्बन्धित प्रमुख खुलासाहरु गरेको छ। अडानी समूहअघि ट्विटर इंकका सम्बन्धमा फर्मको अनुसन्धान प्रतिवेदनले निकै चर्चामा थियो।

कम्पनीलाई लक्षित गरेर अनुसन्धान गर्छ हिन्डनबर्ग

हिन्डनबर्गले पनि विभिन्न कम्पनीको सेयरको गिरावटमा दाउ लगायो। एक अनुसन्धान फर्म भएकोले हिन्डनबर्गले आफ्नै स्रोतहरुद्वारा गहिरो अनुसन्धान गरेर कम्पनीहरुको सेयर कम गर्न आफ्नो पैसा लगानी गर्छ। अनुसन्धानको क्रममा उसले कुनै पनि प्रकारको लेखा हेरफेर, स्टक हेरफेर वा व्यवस्थापन त्रुटिहरु देखाउने कम्पनीहरुको खोजी गर्छ। त्यसपछि त्यही अनुसन्धानको आधारमा सो कम्पनीविरुद्ध प्रतिवेदन तयार गरी सार्वजनिक गरिन्छ। यसको ठूलो उदाहरण अहिले अडानी ग्रुपका रुपमा रहेको छ।

अडानी समूहलाई ठूलो घाटा

हिन्डनबर्ग प्रतिवेदन सार्वजनिक भएपछि गौतम अडानीले ठूलो नोक्सानी भोग्नुपरेको छ। गत जनवरी २४ यता अडानी समूहको बजारपुँजी करिब ११७ अर्ब डलरले घटेको छ। अर्कोतर्फ अडानी समूहका कम्पनीहरुको सेयरमा भएको भारी गिरावटका कारण गौतम अडानीको सम्पत्ति यति घटेको छ। केही दिनमै उनी विश्वका अर्बपतिको सूचीमा चौथो स्थानबाट झरेर २२ नम्बरमा पुगेका छन्। 
फोर्ब्सको रियल टाइम बिलियनियर्स इन्डेक्सका अनुसार सोमबार समाचार लेख्दासम्म गौतम अडानीको नेट वर्थ ५८.४ अर्ब डलरमा झरेको छ। –एजेन्सी