काठमाण्डौ । चलिरहेको इजरायल हमास युद्ध जारी रहे कच्चा तेलको मूल्य उछालको गतिमा बढ्नसक्ने विश्व बैंकले चेतावनी दिएको छ । 

यदि द्वन्द्व गाजा पट्टीको सिमानाबाहिर सन् १९७३ मा अरब तेल प्रतिबन्धको पुनरावृत्तिमा विस्तार भयो भने, तेलको मूल्य प्रति ब्यारेल १५७ डलरसम्म पुग्नसक्ने विश्व बैंकले आफ्नो भर्खरको कमोडिटी मार्केट आउटलुक रिपोर्टमा उल्लेख गरेको छ।

सिएनबिसीको एक डाटाअनुसार, ब्रेन्ट क्रूड प्रति ब्यारेल १४७.५ डलरको रुपमा उच्च व्यापार गर्दा सन् २००८ को जुलाईमा तेलको मूल्यले रेकर्ड बनाएको थियो । 

'एक ठूलो अवरोध परिदृश्यमा १९७३ मा अरब तेल प्रतिबन्धको तुलनामा विश्वव्यापी तेल आपूर्ति प्रतिदिन ६ मिलियनदेखि ८ मिलियन ब्यारेलसम्म संकुचित हुनेछ ।' विश्व बैंकले भनेको छ-'यसले प्रारम्भिक रुपमा ५६ देखि ७५ प्रतिशतसम्म मूल्यहरु बढाउनेछ । मूल्य बढेर प्रतिब्यारेल १४० देखि १५७ डलरसम्म पुग्नसक्नेछ ।' 

१९७३ मा भएको अरब इजरायली युद्धमा इजरायललाई योम किप्पुर युद्ध भनेर चिनिने इजरायललाई समर्थन गरेको बदलामा अरब उर्जा मन्त्रीहरूले अमेरिकामा तेल निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएपछि पचास वर्ष पहिले तेल संकटले तेलको मूल्य चार गुणा बढेको थियो।

यो प्रक्षेपण क्षेत्रीय द्वन्द्वहरू संलग्न विगतका ऐतिहासिक एपिसोडहरूमा आधारित, तेल आपूर्तिमा अवरोधको विभिन्न डिग्रीहरू अनुमान गर्ने विश्व बैंकको तीन जोखिम परिदृश्यहरूमध्ये एक हो।

'सानो अवरोध'को अवस्थामा, विश्वव्यापी तेल आपूर्तिले प्रति दिन ५ लाख ब्यारेलमध्ये २ मिलियन ब्यारेलमा घटाउनेछ, जुन सन् २०११ को लिबियाको गृहयुद्धको समयमा देखिएको भयावह अवस्था जस्तो हुनेछ । 

एक 'मध्यम अवरोध' परिदृश्यले तेलको मूल्यलाई १०९ देखि १२४ डलर प्रतिब्यारेलको बीचमा पुग्नसक्ने समेत देखिन्छ । त्यो भनेको पनि सन् २००३ को इराक युद्धको समयमा पुगेको स्तर बराबर हो । 

विश्व बैंकको आधारभूत अनुमानअन्तर्गत, विश्व आर्थिक वृद्धि सुस्त हुँदा सन् २०२४ मा औसत ८१ डलर प्रतिब्यारेलमा घट्नुअघि तेलको मूल्य हालको त्रैमासिकमा औसत ९० डलर प्रति ब्यारेल हुने अपेक्षा गरिएको छ। 

विश्व बैंकका प्रमुख अर्थशास्त्री इन्दरमिट गिलले भने-'मध्यपूर्वको पछिल्लो द्वन्द्वले वस्तु बजारलाई सन् १९७० को दशकपछिको सबैभन्दा ठूलो झट्का (युक्रेनसँगको रुसको युद्धको रूपमा आएको छ।'

'त्यो युद्धले विश्व अर्थतन्त्रमा विघटनकारी प्रभाव ल्यायो जुन आजसम्म कायम छ', उनले थपे।

इजरायल र प्यालेस्टाइन क्षेत्रहरू दुवै प्रमुख तेल खेलाडीहरू होइनन्, तर यो द्वन्द्व एक प्रमुख तेल उत्पादक क्षेत्रमा भइरहेको छ । 

'यदि द्वन्द्व बढ्यो भने, विश्वव्यापी अर्थतन्त्रले दशककमै पहिलो पटक दोहोरो ऊर्जा झटका सामना गर्नेछ । युक्रेनको युद्धबाट मात्र होइन मध्य पूर्वबाट पनि', गिलले चेतावनी दिए।

-सिएनएन, सिएनबीसी र रोयटर्सको सहयोग