काठमाण्डौ । युक्रेन र रुस युद्धपछि भारतले रुसबाट सस्तोमा धमाधम कच्चा तेल खरिद गरिरहेको छ। 

भारतको रुसी तेल आयात जनवरीमा प्रतिदिन १.४ मिलियन ब्यारेलमा बढेको छ। यो डिसेम्बरदेखि ९.२ प्रतिशतले बढेको हो। जनवरीमा भारतको तेल आयातमा रुसी कच्चाको हिस्सा बढेर २८ प्रतिशत पुगेको छ। 

भारतले पश्चिमा देशहरुको निर्णयविरुद्धमा गएर यस्तो गरिरहेको छ। पश्चिमी शक्तिहरु तेलमा प्रतिबन्ध लगाएर रुसी अर्थतन्त्रलाई तल ल्याउन चाहन्छन्। तर, भारत सरकारले आफ्नो आवश्यकताको स्रोत मूल्य पारिश्रमिक हुने ठाउँबाट गर्ने स्पष्ट पारेको छ। 

भारत सरकारले आफ्ना तीनवटा तेल मार्केटिङ कम्पनीहरुले रुसबाट कच्चा तेल नकिनेको पनि जनाएको छ। तर खरिद, प्रशोधन र ढुवानी गर्ने काम निजी कम्पनीले नै गरिरहेका छन्। 

रिपोर्टहरु अनुसार अप्रिल २०२२ देखि जनवरी २०२३ को अवधिमा भारतको पेट्रोलियम उत्पादनको निर्यात बढेर ७८.५९ अर्ब डलर पुग्ने पुगेको छ। जुन अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा ५० अर्ब ७७ करोड डलर थियो।

अप्रिल २०२२ देखि जनवरी २०२३ सम्म रुसबाट भारतको आयात कच्चा तेलको आयातबाट लगभग ३८४ प्रतिशतले बढेर ३७.३१ अर्ब पुगेको छ। फलस्वरुप रुस १८ औँ स्थानबाट २०२१–२२ मा भारतको चौथो ठूलो आयात साझेदार बनेको छ। रुसबाट बढ्दो तेल आयातले भारतलाई रुपैयाँमा किनेको सामानको भुक्तानी गर्नबाट रोकेको छ।

रुस–युक्रेन युद्धले भारतीय तेल क्षेत्रमा परेको असरबारे मुडिज इन्भेस्टर्स सर्भिसका विश्लेषक स्वेता पाटोडियाले भनिन्, ‘रुस–युक्रेन युद्धपछि कच्चा तेल र अन्तर्राष्ट्रिय इन्धनको मूल्य बढेको छ। यद्यपि, भारतमा तेल मार्केटिङ कम्पनीहरुको लागि शुद्ध वास्तविक मूल्य त्यो गतिमा बढेको छैन।’

आर्थिक वर्षको पहिलो चौमासिकमा बजार घाटा उच्च भए पनि त्यसयता संकुचित भएको छ। पाटोडियाका अनुसार रुसी कच्चा तेल खरिदमा युरोपेली संघले लगाएको मूल्य निर्धारणले समग्र कच्चा तेल बजारमा प्रभाव पार्नेछ। रुसले मूल्य घटाएपछि तेल उत्पादनमा कटौती गर्ने घोषणा गरेकोमा पटोडियाले भने, ‘रुसबाट तेल उत्पादनमा आएको कमीले उत्पादन वृद्धि वा अन्य उत्पादकहरुको माग घटाएर मागको तुलनामा समग्र आपूर्तिमा कमी आउनेछ। कच्चा तेल बलियो हुन सक्छ।’ –एजेन्सी